ژست «قهرمان دیپلماسی» به جای پاسخگویی و عذرخواهی

روز یکشنبه «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه کشورمان برای پاسخگویی به سئوالان نمایندگان وارد صحن علنی مجلس شد. موضوعی که با توجه به دغدغه نمایندگان مجلس یازدهم و همچنین مسائلی که در حوزه سیاست خارجی و خصوصا بحث برجام و تجارت بین الملل وجود دارد، قطعا با حاشیه هایی همراه می شد. اما این حاشیه ها تا جایی بود که نمایندگان که مستمع و شنونده سخنان ظریف بودند، توضیحات وی را برنتابیند و با انتقاد از وی خواستند که پاسخگوی مسائل باشد اما ظریف با استناد به سخنان رهبر معظم انقلاب که وی را «شجاع» خوانده بودند سعی کرد انتقادات نمایندگان را نابه جا توصیف کند.

همین کش و مکش در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بازتاب مختلفی داشت. روزنامه های اصلاح طلب امروز با روش قدیم اسطوره سازی از وزیر خارجه کشورمان سعی کردند فضای سیاسی را در قبال انتقادات به مسائل سیاست خارجی تعدیل کنند.

اما چند نکته اساسی درباره سخنان وزیر خارجه در صحن علنی مجلس وجود دارد که به آنها اشاره می کنیم.

تاریخ نشان خواهد داد: ظریف در پاسخ به انتقادات نمایندگان بیان داشت که تاریخ نشان خواهد داد که برجام دستاوردی بزرگ و سند افتخار کشور است. موضوعی که با واکنش نمایندگان مواجه شد. به نظر می رسد وزیر خارجه کشورمان در مورد تاریخ باید وضعیت حال و حاضر کشور آنهم بعد از چند سال اجرای این سند توافق را در نظر بگیرد. برنامه ای که قرار بود به گفته خود ظریف و دیپلمات های هسته ای از همان روز اول تحریم ها را بردارد اما تا به اینجا به قول برخی از مسئولان دولتی نتیجه آن تقریبا هیچ بوده است. باید پرسید که آیا این چند سال و خصوصا وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور که نتیجه اهتمام ویژه دولت به موضوع برجام و راهبرد مذاکره با غرب بوده است، جزوی از تاریخ محسوب نمی شود؟

تاریخ باید پاسخگو باشد یا ظریف: وزیر خارجه کشورمان برای پاسخگویی به سئوالات و انتقادات نمایندگان در صحن علنی مجلس حضور یافته بود اما به جای پاسخگویی این مسائل را به جملات رهبری درباره تیم دیپلماسی و همچنین تمجید از برجام و بیان اینکه تاریخ برجام را دستاوردی بزرگ قلمداد و نشان خواهد داد از پاسخگویی به اصل انتقاد نمایندگان به نوعی طفره رفت. به سئوال نمایندگان درخصوص دو موضوع برجام و اینکه چرا معاونت تجارت بین الملل وزارت خارجه عملکرد خوبی در شرایط تحریم نداشته است پاسخ درخورد توجهی داده نشد. به عنوان نمونه، «مالک شریعتی» نمایند مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در این باره خطاب به ظریف بیان می کند: « معاونت اقتصادی شما بسیار ضعیف عمل کرده است، امروز سهم ما از بازار ۱۲۰۰ میلیارد دلاری منطقه زیر ۲ درصد است، پیمانهای پولی دوجانبه رها شده است و تقریبا تمام قراردادهای انرژی منطقه ای ما که مزیت اقتصادی ماست، به تعطیلی انجامیده یا محکوم شده ایم.» و از وی درباره این موارد پاسخ می خواهد.

برجام عبرتی تاریخی است: اتفاقا اگر نگاهی به برجام و وقایع آن بیندازیم به خوبی یک درس عبرت تاریخی را مشاهده می کنیم. روندی که برجام تا به امروز طی کرده است نشان می دهد که بعد از کارشکنی و کنار کشیدن آمریکا از برجام دولت و خصوصا دستگاه دیپلماسی سراغ اروپا رفت و قاره سبزی ها نیز با بی تعهدی و خرید زمان برای تحریم ها و فشار مضاعف آمریکا به نوعی نشان دادند که به هیچ وجه به آنها نمی توان اطمینان کرد. موضوعی که رهبر معظم انقلاب بارها و بارها در سخنرانی های مختلف به آن اشاره کردند و با تعیین خط قرمزهایی در حوزه مذاکرات دیپلماتیک با غرب سعی کردند تبعات مذاکره را کم کنند.

بر حسب اتفاق تیم دیپلماسی هسته ای کشورمان و در صدر آن آقای ظریف باید در این حوزه هم پاسخگو باشند که چقدر به خط قرمزها و توصیه های رهبری در این حوزه عمل کردند. این در شرایطی است که رهبر معظم انقلاب در بیانات ابتدای سال ۹۵ در حرم مطهر رضوی(ع) وضعیت برجام و ایران و آمریکا را اینگونه توصیف کردند: «کسانی که امید می بندند به اینکه بنشینیم با آمریکا در فلان مسئله مذاکره کنیم و به یک نقطه توافقی برسیم- یعنی ما یک تعهّدی بکنیم، طرف مقابل هم یک تعهّدی بکند- از این غفلت می کنند که ما ناگزیر باید به همه تعهّدهای خود عمل کنیم [امّا] طرف مقابل با طُرق مختلف، با شیوه های مختلف، با خدعه، با تقلّب سر باز می زند و به تعهّدهایی که کرده است عمل نمی کند. این چیزی است که ما امروز در مقابل چشم خودمان داریم می بینیم؛ یعنی خسارت محض.»

ژست قهرمان دیپلماسی به جای پاسخگویی و عذرخواهی: دولت روحانی و وزیر خارجه قول هایی در خصوص رفع تحریم ها و بهبود اقتصاد و رفاه آنان دادند که با شرایط حاضر چندان همخوانی ندارد. جالب است که روز یکشنبه ظریف به جای عذرخواهی از مردم در عدم رسیدن برجام به نقطه هدف و عمل به قول هایشان در قامت یک قهرمان دیپلماسی حاضر شد. در همین رابطه، نمایندگان مجلس این شیوه پاسخگویی را مورد نقد قرار داده اند.

«غلامرضا منتظری»، نماینده مردم گرگان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه آقای ظریف باید دیروز در صحن علنی مجلس از پیشگاه مردم عذرخواهی می کرد گفت: « به جای ابراز پشیمانی از اتخاذ سیاست های نادرست جسورانه در مجلس صحبت کرد.» همچنین «جواد کریمی قدوسی»، در توئیتی نوشت: « روز گذشته بار دیگر آقای ظریف تلاش نمود در صحن مجلس در کسوت قهرمان برجام ظاهر شود و گناه شکست خود در برجام را به پای نظام مقدس اسلامی بگذارد، او می گفت در دوران گذار (برجام) جمهوری اسلامی موفق نبود (واین عامل شکست برجام بود).»