روایت وندی شرمن از اعتمادهای عجیب و غریب تیم مذاکره کننده
این روزها هر چند کوس رسوایی برجام عالم گیر شده و روحانی و تیم مذاکره کننده اش تلاش می کنند تا این مرده را زنده نگه دارند اما هنوز جا دارد تا ابعادی از چگونگی تحمیل این ترکمنچای را مورد بررسی قرار دهیم.
رهبر انقلاب که از همان ابتدا بارها اعلام کرده بودند به این مذاکرات خوش بین نیستند، حتی خطوط قرمز مذاکرات را علنی کرده بودند تا تیم مذاکره کننده را بیشتر به مقاومت در برابر مطالبات غربی ها وادارند، در بیاناتشان به یک نکته روان شناختی هم اشاره کرده اند.
ایشان خطاب به مذاکره کنندگان ایرانی که محو روابط احساسی با تیم فریبکار آمریکایی شده بودند، فرمودند: «به مسئولین گفتیم به طرف مقابل اعتماد نکنید، به لبخند او فریب نخورید، به وعده نقد که می دهد وعده نقد، نه عمل نقد اعتماد نکنید، [چون] وقتی خرش از پل گذشت، برمی گردد و به ریش شما می خندد! اینقدر اینها وقیحند.»
آمریکایی ها با چه شیوه ای توانسته بود اعتماد مذاکره کنندگان ایران را جلب کنند؟
پاسخ را از میان نوشته ها و مصاحبه های مذاکره کننده ارشد آمریکایی (وندی شرمن) با اندیشکده آمریکایی “آسپن”، اندیشکده بیکر دانشگاه “رایس”، نشریه “فارن پالیسی/ Foreign Policy”، نشریه “فارن افرز/Foreign Affairs” و کتاب خاطراتش برایتان روایت می کنم. حتما به یاد دارید که وندی شرمن در گفتگویی توهین آمیز، بخشی از ژن ایرانی ها را همراه با فریبکاری دانسته بود.
آنچه در ادامه می خوانید، تماماً به نقل از وندی شرمن است:
«مذاکرات ۱+۵ ماه نوامبر در ژنو سوییس از سر گرفته شد. من احساس کردم که ایجاد یک رابطه صمیمانه شخصی در رویارویی های روزمره با ایرانیان بسیار کارساز است. مشکل اساسی اینجا بود که من هنوز هم نمی توانستم با همتایان ایرانی ام مصافحه کنم و دست بدهم… اما این موضوع یک جا به داد من رسید تا بتوانم باب گفت وگویی باز کنم. یک روز در طول استراحت مذاکرات، من به سمت عراقچی و تخت روانچی رفتم تا با آنها در مورد ناتوانی در مصافحه گفت وگو کنم. به آنها گفتم که من در یک محله یهودی نشین بیرون شهر بالتیمور بزرگ شده ام و بسیاری از همسایگانم یهودیان متدین ارتدکس بودند که برخی از آنها مانند مسلمانان محافظه کار، از لمس کردن هر فردی از جنس مخالف به جز همسر، فرزند و والدین شان خودداری می کنند.
عراقچی و تخت روانچی اول کمی جا خوردند، اما با ادامه داستان من، آنها هم کم کم با دقت و علاقه بیشتری به حرف هایم گوش دادند. آنها خبر نداشتند که رسوم شان شبیه به یهودیان ارتدکس است و صحبت در مورد ناخوشایند بودن نحوه تعارف و مصافحه، اهمیت خودش را نشان داد. آنها مقداری از گذشته من را فهمیدند. حالا می توانستند کمی مرا واضح تر از قبل درک کنند: من نه تنها نماینده ایالات متحده یا یک فرد غیرقابل لمس از جنس مخالف بودم بلکه یک انسان بودم که برای هنجارهای فرهنگی آنها احترام قایل بودم. ایجاد یک زمینه مشترک با ایرانیان، اهمیت ویژه ای داشت، چرا که به لحاظ سیاسی و حتی روانشناسی، پژواک گفت وگوها در ذهن امریکایی ها با ایرانی ها کاملا متفاوت بود.»
«ما اکنون در مذاکرات با ایران به اسم کوچک همدیگر را صدا می زنیم و به انگلیسی صحبت می کنیم چیزی که خیلی با قبل فرق دارد و گفتگو را بسیار راحت تر کرده است؛ ما خانواده های همدیگر را نیز می شناسیم و هر وقت لازم باشد به هم ایمیل یا تلفن می زنیم . هم اکنون به مراحل بسیار حساس و سخت رسیده ایم و ایرانی ها باید تصمیم های بسیار مهمی را اتخاذ کنند. مذاکرات با زبان انگلیسی و بسیار ساده و روان انجام می شود، در صورت نیاز به هم ایمیل می زنیم و یا تلفنی حرف می زنیم تا کارها را با هم هماهنگ کنیم.»
«هرچند بی اعتمادی ها هرگز برطرف نشد، اما به واسطه بحث هایی که عباس عراقچی و من، مجید روانچی و من در مورد “موضوعات شخصی” داشتیم، این مسئله در طول مذاکرات به ما کمک کرد که دستکم صبوری بیشتری مقابل هم به خرج دهیم. ما همچنان به یکدیگر ایمیل می زنیم و باید بگویم که این تغییر بزرگی در روابط دیپلماتیکی بود که شاهدش بودیم. علاوه بر این، این “رابطه شخصی” بین وزرا موجب شد تا ما بتوانیم ملوان هایی را که ایران بازداشت کرده بود، بسرعت به خانه بازگردانیم.»
«دستکم برای ایالات متحده، مذاکرات هرگز مبتنی بر اعتماد نبود. هم من و هم همتایم، عباس عراقچی در طول مذاکرات برای اولین بار نوه دار شدیم. حتی بعد از آن برهه انسانی، که من و عباس عراقچی فیلم نوه هایمان را به یکدیگر نشان دادیم، مذاکرات به همان اندازه قبل مبتنی بر بی اعتمادی ادامه یافت.»
«گفته می شود زنان زمانی که خشمگین می شوند، گریه می کنند. من در طول این سال ها تلاش کردم که این کار را متوقف کنم. در یکی از آخرین بخش های مذاکرات قطعنامه شورای امنیت بود که اگرچه اساساً امر جدایی از مذاکرات نبود، اما باید با قطعنامه های قبلی اجماع می شد . روز بیست و پنجم از ۲۷ روز دور آخر مذاکرات در هتل کوبورگ بود ما در یک مایلی بیرون هتل نشسته بودیم. هیچ یک از ما زیاد نخوابیده بودیم. من قطعه کاغذی را وسط میز گذاشتم که در آن شاخص هایی که فکر می کردم کارساز است و باید به عنوان جزییات در قطع نامه ذکر شود، گفته شده بود.
عباس عراقچی گفت که خب من فکر می کنم این کارساز است و من با خودم گفتم پس ما به توافق رسیدیم. او گفت فقط یک چیز! این حمله همیشگی ایرانی هاست که می گویند”فقط یک چیز”. من خشمگین شدم. از به تاخیر افتادن و کش دادن مذاکرات که برنامه من برای بازنشستگی و بازگشت به هاروارد را به تاخیر انداخته بود، خشمگین شدم. من شروع به فریاد کشیدن کردم و گفتم شما همه چیز را به خطر می اندازید. اینجا بود که نتوانستم جلوی اشک ریختنم را بگیرم. همه ساکت شده بودند چون این وندی شرمنی بود که تا آن روز ندیده بودند. بعد از آن عباس گفت بسیار خب. ما قبول می کنیم.
البته من هرگز از زنان نمیخواهم که این تاکتیک را به کار ببرند اما این داستان را در کتابم ذکر کردم چون ما زمانی در اوج قدرت هستیم که خودمان باشیم. شما باید به نوعی از طریق روابط انسانی به زمینه مشترک برسید. زمانی که من و عباس عراقچی هر دو همزمان با مذاکرات پدر بزرگ و مادر بزرگ شدیم، و عکسی در این باره رد و بدل کردیم این به ما اجازه داد نشان دهیم ما افرادی هستیم که سعی می کنیم بهترین راه را برای رسیدن به منافع کشورمان انتخاب کنیم.»