استقلال؛ در اصلی ترین شعارِ جمهوری اسلامی، مقدم بر آزادی و جمهوریت و اسلامیت است. استقلال در سیاست، همان هویت در فرهنگ است. و هویت با استقلال معرفتی آغاز می شود؛ همان که مهم ترین ممیزه و امتیازِ امام خمینی و انقلاب اسلامی است. این مهم است که ما مراقب تئوری های انقلاب، مبانی انقلاب، تعاریفی که با انقلاب اسلامی شکل گرفته و وارد جامعه ایران شده باشیم و اینها را؛ هم حفظ و هم تازه گردانی کنیم.
حواسمان باشد انقلاب اسلامی پیش از آن که یک انقلاب اجتماعی یا سیاسی یا فرهنگی باشد، یک انقلاب معرفتی است. مبانی و آرمان های دقیق و محکم دارد. برکات انقلاب، نتیجه سازوکارهایی است که در آن مبانیِ معرفتی ریشه داشته است.
استقلال؛ مقدم بر دیگر مفاهیم است نه صرفا به اقتضای وزن و ریتم آن شعار؛ بلکه چون انقلاب اسلامی؛ تعریفِ مستقل خود از آزادی؛ جمهوریت و اسلامیت را دارد و همین است که او را از دیگر انقلاب ها و نظام های دنیا ممتاز کرده است. بیانیه گام دوم تلاش می کند بحث های پیشرانِ جامعه ایران در چند دهه آینده را از سطوح تاکتیکی و اجرایی به تراز راهبردی و تئوریک ارتقاء بدهد و مبانی معرفتی و آرمانی انقلاب را یادآوری کند، چرا که انقلاب با دورشدن از تئوریِ رهبران معرفتی اش؛رو به انحطاط خواهد رفت.
*****
آیت الله خامنه ای در بیانیه گام دوم می گوید:
یک برکت بزرگ انقلاب اسلامی این است که مشارکت مردمی را در انتخابات به اوج رسانید.
در بند چهارم می گوید:
” انقلاب اسلامی را… از انحصار طبقه ی محدود و عزلت گزیده ای به نام روشنفکر، بیرون آورد؛ این گونه، روشنفکری میان عموم مردم در همه ی کشور و همه ی ساحت های زندگی جاری شد.”
چرا بعضا داریم از این برکات فاصله می گیریم؟ و بدتر از آن این که چرا دور شدن از این مبانی؛ حساسیتی در ما ایجاد نمی کند و بدتر این که گویی قبلا اشتباه می کرده ایم و ” این، درسته” .
یک دلیلش این است که نگاه معرفتی و آرمانی را کنار گذاشته ایم و نگاه تاکتیکی را جایگزین کرده ایم. متاسفانه بحث های معرفتی و تئوریک ما در حوزه مسایل جمهوریت و مشارکت و رقابت و … رقیق و ضعیف شده و جای کار معرفتی، و همبستگی تئوریک را بحث های اجرایی وتشکیل ائتلاف های پوشالیِ تاکتیکی ، گرفته است. ائتلافِ تاکتیکی را جایگزین وحدت کلمه کرده اند در حالی که از هم گسیختگی و لاغریِ تئوریک را با ترفندهای تاکتیکی و به قول خودشان سیاست ورزی، نمی شود رفو کرد.
******
آقا در گام دوم می فرمایند:
“و میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی، تضاد و ناسازگاری نمی بیند بلکه از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می کند.”
اگر نظریه مردم سالاری دینی و ولایت فقیه؛ حاصل عمر امام است؛ حاصل عمر آیت الله خامنه ای را اگر بخواهیم در یک کلمه خلاصه کنیم همین” نظریه نظام انقلابی” است که اساسش را ایشان در یک جمله تبیین کرده است: “میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی، تضاد و ناسازگاری نمی بیند”.
*****
انتخابات؛ عرصه چیست؟ عرصه مهم سازمان دهی نظم اجتماعی و سیاسی. آقا این را به عنوان یک تلنگُر تئوریک دارند با ما مطرح می کنند. می فرمایند که نباید هیچ وقت بین “سازمان دهی اجتماعی و سیاسی” و “جوشش انقلابی” فاصله بیفتد.
حرف آقا در گام دوم درباره انقلاب این است که :
“ بشدّت پایبند و به مرزبندی های خود با رقیبان و دشمنان به شدّت حسّاس است. با خطوط اصلی خود هرگز بی مبالاتی نمیکند و برایش مهم است که چرا بماند و چگونه بماند. بی شک فاصله ی میان بایدها و واقعیّتها، همواره وجدانهای آرمان خواه را عذاب داده و میدهد، امّا این، فاصله ای طی شدنی است” .
بعضی ها می گویند چرا ما باید با رقبا و دشمنان مرزبندی داشته باشیم و متفاوت باشیم؟ ما که از امریکا دموکرات تر نیستیم، از اروپا که دموکرات تر نیستیم؛ نصف مردم شان در انتخابات شرکت نمی کنند، چه اشکالی دارد همان مدل را بازسازی کنیم؟ اصلا همین مدل آمریکایی به مذاق شان خوش می آید، می گویند هر چه مردم کمتر شرکت کنند بهتر.
رهبری می گویند: با خطوط اصلی خود هرگز بی مبالاتی نمی کند و برایش مهم است که: “چرا بماند و چگونه بماند”، اینها بحث هایی است که در انتخابات، کاربردی می شود.
آقا می گوید: “بی شک فاصله میان بایدها و واقعیت ها همواره وجدان های آرمان خواه را عذاب داده و می دهد.”
اما داریم می بینم در این انتخابات های اخیر؛ دیگر عذاب وجدانی هم وجود ندارد! یعنی انگار اصلا باید همین جوری باشد! نه تنها عذاب آور نیست برایشان، بلکه شوق انگیز هم هست! شما سراغ دارید اصولگرایی را که از به حضیض افتادن مشارکت در انتخابات اخیر، عذاب وجدان گرفته باشد؟ یک نمونه سراغ دارید؟ دهها نمونه خلافش با ذوق زدگی ها و خوشحالی های زایدالوصف سراغ ندارید؟
*****
این را من ده سال پیش هم گفتم و متاسفانه هنوز هم باید تکرار کنم که شوقی و همتی برای تبیین ابعاد جمهوریتی نظام در جریان انقلابی دیده نمی شود.
در حالی که باید باور داشته باشیم این همه حمایت و اصرار امام و آقا بر جمهوریت و مردم سالاری؛ نمی تواند در مبانی معرفتی دینی ریشه نداشته باشد.
نپرداختن به ابعاد جمهوریتی نظام، یک خطای راهبردی است که البته در ضعف تئوریک نیروهای انقلابی ریشه دارد.
******
وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ.
می شود مردم سالاری را این جوری هم دید که اگر “دفع الله الناس بعضهم ببعض” نباشد؛ اگر گروه های قدرت با همدیگر کنترل نشوند، دین نابود می شود.
راجع به رقابت سیاسی، بالاخره اسلام حرفی دارد یا ندارد؟ مبنایی دارد یا ندارد؟
دوستان نخبه؛ هم حوزوی هم دانشگاهی، باید فکر تولید کنند و ادبیات بسازند.
خیلی هم ما حرف داریم. تک تک فرازهایی که در بیانات امام و آقا به آن استناد شده می تواند کلی تفصیل پیدا کند و بازخوانی تئوریک بشود.
مبانی معرفتی ما از لولا حضور الحاضر
تا وشاورهم فی الامر
تا امرهم شوری بینهم،
تا لولا دفع الله الناس بعضم ببعض،
تا رضا العامه و سخط الخاصه؛
تا لیقوم الناس بالقسط،
و…. برای هر کدام از اینها می شود کتاب ها نوشت.
شما اسم خودتان را گذاشته اید عدالت خواه! قرآن می فرماید: “لیقوم الناس بالقسط” ، امروز روزی است که باید روی این کلمه وسطی زوم کنیم: ایستادگی فراگیر عمومی و مردمی! برای اقامه عدالت؛ جمهور مردم باید در صحنه باشند. صرفا با حرکت نخبگانی و گروهکی نمی شود، این را قرآن دارد به ما می گوید و ما فکر کردیم با دو تا وبلاگ و دو تا صفحه توی اینستاگرام یا چهار تا تشکل نصفه نیمه سیاسی بله ما عدالت خواه شدیم!
لیقوم الناس بالقسط، خدا می گوید مردم را بیاورید پای کار، مردم یعنی جمهور مردم نه یک تعداد خاصی. این آرمان ما و مبنای معرفتی ماست.
*****
امروز به نظر می رسد همان اتفاقی که در دهه هفتاد و هشتاد در حوزه اقتصاد به نام تکنوکراسی، (عمدتا توسط کارگزاران و اصلاح طلب ها) شکل گرفت و ما دیر به فکر نقدش افتادیم؛ دارد تکرار می شود و این بار تکنوکراسی، در حوزه سیاست به شکل بسیار خطرناک و مخربی توسط مدعیان اصولگرایی؛ بازسازی می شود.
من اسم این پدیده خسارت بار را می گذارم: ” تاکتیکراسی” !
تاکتیکراسی یعنی چه؟
تاکتیکراسی یعنی دور کردنِ مسائل و راه حل ها از حوزه معرفتی و آرمانی و فروکاستنشان به سطوح تاکتیکی و اجرایی.
اگر، در دهه ۷۰ و ۸۰؛ سازمان دهی اقتصادی ما؛ از مبانی و شاخص هایِ معرفتی و آرمانی انقلاب اسلامی فاصله گرفت و متکی شد به بحث های صرفا تکنیکی و اجرایی و پراگماتیستی؛ امروز هم، در این دو دهه ؛ یعنی دهه ۹۰ و دهه آینده که در پیش داریم؛ اصولگراها دارند تلاش می کنند که در سازمان دهی اجتماعی و سیاسی؛ با غلبه دادن تاکتیک بر تئوری؛ یک تاکتیکراسی سیاسی را حاکم کنند؛ که از جهات مختلفی مشابه همان تکنوکراسی اقتصادی است.
امروز در اصول گرایی؛ تاکتیسین ها جای تئوریسین ها را گرفته اند و ما به اندازه کافی به این خطر توجه نمی کنیم. یک تعداد ژورنالیست ها و توئیتیست های مرتبط با امنیتی ها و اطلاعاتی ها که بلدند دیگران را جوگیر و فضا را ملتهب کنند؛ می شوند محور اجرای مطامع باندهای قدرت. و خطرِ بزرگتر، این است که حتی تئوریسین های ما را وادار می کنند که با تنازل از مبانی معرفتی، تاکتیسین بشوند.
که نمونه اش بیانیه آقایان در انتخابات مجلس یازدهم در تهران بود که دیدید امثال آقای سیدمهدی میرباقری و آقای پناهیان و … هم که یک عمق تئوریکی داشتند؛ اینها هم در برابر فضای سیاست زده، منفعل شدند و از مقام آرمان و مبانی؛ تنازل کردند و در قامت تاکتیسین وارد شدند و حاضر شدند بر دقت های نظری خط قرمز بکشند و طبق قاعده “النصر بالرعب”؛ مردم را دعوت کنند که بله برای اینکه رای بیاوریم، برای اینکه عملیات اجرایی انتخابات این جوری درست تر سامان پیدا کند؛ به جای اینکه نگاه آرمان گرایانه داشته باشید، با یک نگاه محافظه کارانه و تاکتیکی رای بدهید.
که البته معلوم شد همان ترسی هم که اصولگراها تلاش کردند با استفاده ابزاری از این آقایان، به جان مردم بیاندازند یک ترس توهمی و دروغین بود.
********
کاری که تکنوکراسی در حوزه اقتصاد کرد را تاکتیکراسی؛ در حوزه سیاست پیاده می کند؛ یعنی آرمان زدایی و معرفت زدایی از امر سیاسی. این پروژه خطرناکیست که اصولگرایان در مسیر سکولاریزاسیون نظام کلید زده اند و نیروهای حزب اللهی باید حواسشان باشد که اولا خودشان هیزم بیار این مظلمه نشوند و ثانیا مقابله با این چالش خطرناک را وظیفه خودشان بدانند.
دقیقا اینها مدل همان تکنوکرات هایی هستند که اقتصاد را به آن پرتگاه بردند. فرهنگ اقتصادی ما را تکنوکرات ها منحرف کردند، این تاکتیکرات ها هم با ظواهر موجه؛ دارند فرهنگ سیاسی منبعث از انقلاباسلامی را که صریحا رهبری دارد با چه الفاظ دقیقی، مبانی اش را در همین بیانیه گام دوم متذکر می شود، آلوده و استحاله می کنند.
و متاسفانه حتی بعضی از فحول موجّه ما هم منفعل می شوند، در برابر این فضا از مبانی معرفتی دست می کشند، خودشان را در مقام یک تاکتیسین پایین می آورند و با این فساد در فرهنگ سیاسی، همدلی و همراهی نشان می دهند.
*****
امروز یک عده به جمع بندی رسیده اند که مبنای امام و مبنای رهبری در یکی از مهمترین مسایل نظام یعنی مشارکت؛ که اصلا نظریه “نظام انقلابی” بر آن بنا شده؛ غلط است. برخی اصولگراها این را تصریح نمی کنند، تقیه می کنند، اما در عمل، در رفتار، در موضع گیری، بر این مبنا عمل می کنند چون جمع بندی شان این شده که رفتار بنیان گذار جمهوری اسلامی در ماجرای انتخابات و مشارکتِ مردم غلط و باطل بوده و نباید گذاشت آن فرهنگ سیاسی که امام در نظرش بود؛ حاکم بشود و برای کمرنگ کردن مبانی امامین انقلاب در ماجرای انتخابات برنامه ریزی می کنند و طراحی دارند.
انتخابات در نگاه امام؛ عرصه ای است برای تشکل و رشد جمهور مردم، اما در رویکرد عمده اصولگراها؛ (مثل اصلاح طلب ها) دارد تبدیل می شود به عرصه ای برای تشکل و حاکمیت ِاشرافیت و خواص.
و این ها البته ادبیات های پشتیبان خاص خودشان را دارند. دائم بین جمهوریت و ولایت تضاد ایجاد می کنند و در دوره های مختلف، جوری جمهوریت را مطرح می کنند کانّه با ولایت فقیه در تضاد است و من باب اکل میته پذیرفته شده است. جالب است که در این زمینه اصولگرا و اصلاح طلب با یکدیگر متحد و هم نظر هستند. حالا یکی در موضع دفاع از جمهوریت این ادعا را مطرح می کند و دیگری در دفاع از اسلامیت ولی هر دو در این که امام از روی اضطرار یا اشتباه جمهوریت و اسلامیت را تلفیق کرده؛ علنا یا در خفا؛ هم رای هستند.
در حالی که “جمهوریت و ولایت ” موید هم و در برابر “سلطنت و اشرافیت” هستند.
انقلاب اسلامی هم افزایی جمهوریت و ولایت برای برانداختن سلطنت و اشرافیت بود.
اگر علت محدثه انقلاب، هم افزایی جمهوریت و ولایت است؛ علت مبقیه هم همان است.
با تضعیف جمهوریت یا ولایت؛ آن دیگری تقویت نمی شود بلکه اشرافیت قدرت می گیرد و زمینه فشار بر ولایت و انزوای جمهوریت فراهم می شود.
و در بلند مدت، اگر اشرافیت با همین کنار زدن مبانی آرمانی و معرفتی و از جمله حاکمیت تاکتیکراسی؛ برگشت و جمهوریت را تشریفاتی کرد؛ سلطنت را هم -حالا در هر شکل مدرن یا قدیمی ای- برخواهد گرداند و جایگزین ولایت خواهد کرد.
******
آقا سال ها پیش نسبت به بازگشت اشرافیت هشدارهای اکید دادند:
“تلاش می کنند تا با تکیه بر ارتباطات، انتسابها، زرنگیها و مشرف بودن بر مراکز ثروت، یک طبقه ممتاز بی درد جدید را از درون جمهوری اسلامی به وجود آورند، اما به فضل پروردگار نخواهیم گذاشت طبقه بهره مندان از پولهای حرام در جمهوری اسلامی ایران شکل بگیرد، و مخلصین اسلام و انقلاب اجازه نخواهند داد که چنین انحراف بزرگی به وجود آید و یک طبقه مرفه بی درد جدید از درون نظام سر برآورد.” (دیدار فرماندهان و مسئولان نیروی انتظامی با فرمانده کل قوا – ۲۵/۰۴/۱۳۷۶)
” من و شما همان طلبه یا معلم پیش از انقلابیم. یکی از شماها معلم بود، یکی دانشجو بود، یکی طلبه بود، یکی منبری بود، همه مان این طور بودیم؛ اما حالا مثل عروسی اشراف عروسی بگیریم، مثل خانه ی اشراف خانه درست کنیم، مثل حرکت اشراف در خیابانها حرکت کنیم! اشراف مگر چگونه بودند؟ چون آنها فقط ریششان تراشیده بود، ولی ما ریشمان را گذاشته ایم، همین کافی است!؟ نه، ما هم مترفین میشویم. والله در جامعه ی اسلامی هم ممکن است مترف به وجود بیاید. از آیه ی شریفه ی «واذا اردنا ان نهلک قریه امرنا مترفیها ففسقوا فیها» (۱۷) بترسیم. تُرف، فسق هم دنبال خودش می آورد.” (بیانات در دیدار کارگزاران نظام – ۲۳/۰۵/۱۳۷۰)
بعد خیلی جالب است که آقا برای این که زمینه بازگشت اشرافیت به مدیریت کشور و در خلق و خوی مسئولان کور شود پیشنهادش چیست؟ چه راهی را بهترین راه می داند؟
” بهترین چیزی که ممکن است ما بتوانیم برای تصحیح اخلاق و رفتار و منش خودمان – یعنی مسؤولان کشور – ملاک قرار دهیم، مردم سالاری دینی است؛ همین چیزی که بارها گفته ایم و تکرار شده است. نباید اشتباه شود؛ این مردم سالاری به ریشه های دمکراسیِ غربی مطلقاً ارتباط ندارد. این یک چیز دیگر است. اوّلاً مردم سالاری- دینی دو چیز نیست؛ این طور نیست که ما دموکراسی را از غرب بگیریم و به دین سنجاق کنیم تا بتوانیم یک مجموعه کامل داشته باشیم؛ نه. خودِ این مردم سالاری هم متعلّق به دین است.”
و باز تاکید می کنند:
“مردم سالاری فقط این نیست که انسان تبلیغات و جنجال کند و بالأخره عدّه ای را به پای صندوق ها بکشاند و رأیی را از مردم بگیرد، بعد هم خداحافظ؛ هیچ کاری به کار مردم نداشته باشد! بعد از آن که این نیمه اوّل تحقّق پیدا کرد، نوبت نیمه دوم است؛ نوبت پاسخگویی است.” (بیانات در دیدار کارگزاران نظام – ۱۲/۰۹/۱۳۷۹)
پاسخ گویی به چه کسانی؟ به فلان حزب و بهمان ائتلاف؟
آقا تبیین می کنند:
“دنبال این نباش که رضایت گروه های خاص – یعنی صاحبان ثروت و قدرت – را به دست آوری. من و شما مخاطب این خطابیم. الان شما اگر وزیرید، اگر نماینده اید، اگر از مسؤولان مربوط به نیروهای مسلّحید، اگر مربوط به رهبری هستید، اگر مربوط به قوّه قضایّیه هستید، هرجا هستید، باید توجّه داشته باشید کاری که انجام می دهید، در جهت میل صاحبان ثروت و قدرت نباشد.” (بیانات در دیدار کارگزاران نظام – ۱۲/۰۹/۱۳۷۹)
اشرافیت بعد از این که شکل گرفت مگر چه کار می کند؟
سعی می کند مردم را تا می تواند از حضور فعال در صحنه دور کند. کیفیت و کمیت حضور جمهور مردم را در صحنه تضعیف کند.
“یک سرِ مردم سالاری عبارت است از این که تشکّل نظام به وسیله اراده و رأی مردم صورت گیرد؛ یعنی مردم نظام را انتخاب می کنند، دولت را انتخاب می کنند، نمایندگان را انتخاب می کنند، مسؤولان اساسی را به واسطه یا بی واسطه انتخاب می کنند؛ …… مردم بایستی بخواهند، بشناسند، تصمیم بگیرند و انتخاب کنند تا تکلیف شرعی درباره آنها منجز شود. بدون شناختن و دانستن و خواستن، تکلیفی نخواهند داشت.” (بیانات در دیدار کارگزاران نظام – ۱۲/۰۹/۱۳۷۹)
“مردم باید بشناسند و تصمیم بگیرند”! این را مقایسه کنید با سازوکارهای اصولگرایان در انتخابات های اخیر مجلس و شوراها که می گویند هر سازوکاری که بخواهد امکان مقایسه بین لیست پیشنهادی اصولگرایان با دیگر نیروهای انقلاب را فراهم کند وحدت شکن و اختلاف افکن است و توده های طرفدار انقلاب، حق ندارند بیرون از حلقه بسته لابی های سیاست بازان؛ شناختی از ظرفیت های انقلاب پیدا کنند.
حتی در۱۷۰ شهر که فقط یک نماینده باید انتخاب بشود، اجازه مقایسه و بررسی نمی دهند و می گویند مردم حتی اگر بخواهند در دایره آرمان های انقلاب و کسانی که توسط شورای نگهبان تایید صلاحیت شده اند؛ حرف های مختلف را بشنوند؛ نتیجه مطلوب ما از دست می رود و نفع ما در دعوت به رای کورکورانه و پرهیز از تحلیل و بررسی و شناخت توده ها از کاندیداهای تایید صلاحیت شده است.
امام می گوید:
” انتخابات در انحصار هیچ کس نیست نه در انحصار روحانیین است، نه در انحصار احزاب است، نه در انحصار گروه ها است. انتخابات مال همۀ مردم است. ” (صحیفه امام خمینی – جلد ۱۸ -صفحه ۳۶۷)
الان رسما چند دوره است که استراتژی اصولگراها؛ عدول از این مبانی معرفتی انقلاب است.
اصولگراها دارند تلاش می کنند که انتخابات را به انحصار گروه ها و احزاب در بیاورند و حتی الامکان؛ احتمال حضور رویش های مستقل مردمی انقلاب اسلامی؛ بیرون از دایره طراحی مافیاهای قدرت را به صفر برسانند. این جمنا بازی ها غیر این است که دارد انتخابات را در انحصار گروه ها در می آورد؟
می بینید که نه فقط در تهران بلکه در ۱۷۰ حوزه انتخابیه که برای مجلس فقط یک نماینده انتخاب می شود تلاش می کنند که با ائتلاف های نمایشی؛ از ورود آدم های تازه؛ به گردونه رقابت جلوگیری کنند تا انتخابات از حالت حیدری- نعمتی و استقلالی – پرسپولیسی خارج نشود.
مصلحت قبایل سیاسی در این است که انتخابات نه عرصه ورود رویش های حقیقی و آدم های مستقل؛ که میدان حاکمیتِ آدم های اعتباری –که حقیقتی جز ارتباط با احزاب و پشت پرده سیاست ندارند_ باشد.
امام می فرماید:
“از قراری که من شنیده ام در دانشگاه بعضی از اشخاص رفته اند و گفته اند که دخالت در انتخابات، دخالت در سیاست است و این حق مجتهدین است. تا حالا می گفتند که مجتهدین در سیاست نباید دخالت بکنند،این منافی با حق مجتهدین است،آنجا شکست خورده اند، حالا عکسش را دارند می گویند. این هم روی همین زمینه است، اینکه می گویند انتخابات از امور سیاسی است و امور سیاسی هم حق مجتهدین است هر دویش غلط است. انتخابات سرنوشت یک ملت را دارد تعیین می کند. انتخابات بر فرض اینکه سیاسی باشد و هست هم، این دارد سرنوشت همه ملت را تعیین می کند، یعنی آحاد ملت سرنوشت زندگیشان در دنیا و آخرت منوط به این انتخابات است. اینطور نیست که انتخابات را باید چند تا مجتهد عمل کنند. این معنی دارد که مثلا یک دویست تا مجتهد در قم داشتیم و یک صدتا مجتهد در جاهای دیگر داشتیم، اینها همه بیایند انتخاب کنند، دیگر مردم بروند کنار!؟
…. دانشگاهی ها بدانند این را که همان طوری که یک مجتهد در سرنوشت خودش باید دخالت کند، یک دانشجوی جوان هم باید در سرنوشت خودش دخالت کند. فرق مابین دانشگاهی و دانشجو و مثلا مدرسه ای و اینها نیست، همه شان با هم هستند. اینکه در دانشگاه رفتند و یک همچو مطلبی را گفتند، این یک توطئه ای است برای اینکه شما جوان ها را مایوس کنند.
….یعنی در امور سیاسی در ایران پانصد نفر دخالت کنند، باقیشان بروند سراغ کارشان. یعنی مردم بروند سراغ کارشان، هیچ کار به مسائل اجتماعی نداشته باشند، و چند نفر پیرمرد ملا بیایند دخالت بکنند. این از آن توطئه سابق بدتر است، برای ایران. برای اینکه، آن یک عده از علما را کنار می گذاشت، منتها به واسطه آنها هم یک قشر زیادی کنار گذاشته می شوند، این تمام ملت را می خواهد کنار بگذارد. ” (صحیفه امام خمینی – جلد ۱۸ -صفحه ۳۶۷)
امام با این که انتخابات، و معرفی کاندیدا حتی به انحصار مجتهدین در بیاید شدیدا مخالف بود تا چه رسد به سیاست بازانیکه نه معرفت مجتهدان را دارند نه تقوایشان را.
امام می گوید:
انتخابات در انحصار هیچ کس نیست نه در انحصار روحانیون است، نه در انحصار احزاب است، نه در انحصار گروه ها است. انتخابات مال همۀ مردم است. هیچ کس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست، همۀ افراد ملت یک جور هستند در انتخابات؛ یعنی همان آدمی که یک کار کوچکی انجام می دهد با آن کسی که در رأس همه امور است در باب انتخابات هیچ با هم فرقی ندارند، این یک رأی دارد، آن هم یک رأی دارد. این یک جور باید با او عمل بشود، با آن هم باید یک جور عمل بشود. بنابراین توجه به این که انتخابات جوری باشد که مردم پسند باشد نه جوری باشد که فرض کن خان پسند باشد . (۱۴ / ۱۲ / ۶۲)
حالا با این مبانی؛ بروید ببینید در شهرستان ها چه خبر است؟ ارزیابی کنید بعضی تاکتیک ها و سازوکارهای انتخاباتی آقایان را در انتخابات شوراها، در انتخابات مجلس و … . این جنس رفتارهایی که دارد در انتخابات های اخیر مطرح می شود که آقا مردم چه کاره هستند بخواهند فکر کنند، بخواهند رای از روی آگاهی و شناخت و مقایسه بدهند؟ هر چه رأی کورتر بهتر! قبل انتخابات باید تکلیف انتخابات تمام شده باشد! ما باید قبل از انتخابات؛ گزینه ها را منحصرا مشخص کنیم و مردم فقط بیعت کنند!
الان کاری که دارد در عرصه انتخابات صورت می گیرد این است دیگر. می گویند انتخابات را باید تبدیلش کنیم به بیعت.
انتخابات باید مثل امتحان تشریحی باشد؛ اینها حتی به امتحان تستی چند گزینه ای هم قائل نیستند و می گویند باید به صورت رفراندومِ بله یا خیر برگزار شود! یا بدون این که از ما سوال کنی اینهایی که مثلا برای شوراها یا مجلس معرفی کرده ایم، چه ارجحیتی بر دیگران دارند؛ به ما بله می گویی و با این قبیله سیاسی بیعت می کنی یا بی بصیرت هستی! یا بدون بصیرت و فکر و تحلیل و مقایسه رای می دهی یا بی بصیرت هستی!
شما یا لیستِ اصولگرایان را که در لابی های متهم به فساد سیاسی تهیه شده قبول داری و به آن بله می گویی؛ یا داری آب به آسیاب دشمن می ریزی و شق عصای مسلمین می کنی و به جهنم خواهی رفت! در همین مشهد؛ عین این جملات به زبان آورده شد! با همین ادبیات سعی کردند برای تثبیت الگوهای کمونیستی و کاپیتالیستی؛ مبنای دینی بتراشند! این قرائتِ آقایان از اسلام در این مقوله است. قرائتی که صریحا با اسلام انقلاب و اسلام امام خمینی نه در تباین که در تضاد است و ما در صورت سکوت در برابر این فسادهای سیاسی که ریشه در خطاهای فکری و به ابتذال کشیدن دین دارد؛ مسئول خواهیم بود. این روش ها نه تنها جمهوری اسلامی را به سمت حکومت امام زمانی نخواهد برد بلکه زمینه روی کارآمدن امویان و عباسیان را فراهم خواهد کرد. تفکر اموی و عباسی مخالف تکلیف جمهور مردم برای انتخابِ آگاهانه و مسولانه است؛ مشوّق تداول قدرت بین الاغنیاء با ترویج تفکر قبیله ای بین توده هاست. این نوع رویکردها؛ اصول گرایی نیست؛ این استحاله انقلاب به سود اشرافیت و سلطنت است.
همان جور که تکنوکراسی از دل جریان چپ درآمد، امروز تاکتیکراسی دارد از دل جریان اصول گرا درمی آید که سازمان دهی اجتماعی سیاسی را بر مبنای انحصار طلبی کمونیسم و پول محوری کاپیتالیسم انجام می دهد، و با بعضی مبانی دینی نظام در این حوزه رسما وداع کرده است.
متاسفانه در همان تاکتیک هم ضعیف هستند و فقط یک تاکتیک می شناسند و آن هم ” النصر باالرعب” است.
وقتی که شما بتوانی فضا را بحرانی نشان بدهی؛ در شرایط بحرانی، حکومت نظامی حاکم می شود. در شرایط بحرانی، منع عبور و مرور اتفاق می افتد. منع تجمع بیش از چند نفر اتفاق می افتد.
در انتخابات باید پررونق ترین بازار سیاسی در مسیر آرمان های انقلاب شکل بگیرد، آدم های مختلف، نخبگان گوناگون بیایند در چارچوب قانون اساسی و جمهوری اسلامی، حرف بزنند، ملت گوش کنند، مقایسه کنند، و تصمیم بگیرند و پای هزینه و فایده تصمیمشان هم بایستند و رشد کنند. می گویند نه!
منع عبور و مرور! حکومت نظامی است! بی خود کرده کسی بخواهد بیاید حکومت نظامی را بشکند. ما در بحران هستیم! بنابراین اگر مثلا در انتخابات شوراها یا مجلس؛ چهار تا بچه حزب اللهی بیرون از مناسبات حزب اللابی ها، کاندیدا بشوند با حداقل امکانات با یک دهم یا بعضا یک صدم امکاناتی که اشراف و اصحاب قدرت و ثروت در اختیارشان هست بخواهند در عرصه انتخابات ورود کنند حتی همین ها را برنمی تابند.
امام می گوید:
همان طور که بارها گفته ام مردم در انتخابات آزادند و احتیاج به قیّم ندارند و هیچ فرد یا گروه و دسته ای حق تحمیل فرد و یا افرادی را به مردم ندارند … . البته مشورت در کارها از دستورات اسلامی است و مردم با متعهدین و معتمدین خویش مشورت می نمایند و افراد و گروه ها و روحانیون در حدّ تذکرات قبلی در حوزۀ خود می توانند کاندیدا معرفی نمایند، ولی هیچ کس نباید توقع داشته باشد که دیگران اظهارنظر و اظهار وجود نکنند. (۱۱ / ۱ / ۶۷)
الان استراتژی آقایان این شده که هیچ کس اظهار وجود نکند تا ما انتخابات داری کنیم.
امام می فرماید: ” هیچ کس نباید توقع داشته باشد که دیگران اظهارنظر و اظهار وجود نکنند “و یک عده از اصولگرایان هر کس دیگری که فراتر از مکانیسم های بعضا فاسد و مفسد آنها بخواهد اظهار وجود کند را حواله به جهنم می کنند!
اسلام شناسی این ها را دراین فقره مقایسه کنید با اسلام شناسی امام. بالاخره ما یا باید بگوییم امام خمینی اشتباه کرد یا احتمالا شما دارید بر یک تاکتیک اشتباه و بی مبنا پافشاری می کنید و می خواهید برایش توجیه شبه دینی بتراشید.
با انواع و اقسام تهمت ها تلاش می کنند که هر کسی را که با انحصار (که اسمش را ائتلاف می گذارند) مخالفت کند؛ بیرون از دایره انقلاب نشان بدهند، در حالی که جریان “تاخیر الافاضل” خودش یک جریان برانداز است.
جریانی که دارد تاخیر الافاضل را تئوریزه می کند به نص صریح بیان معصوم علیه السلام یک جریان برانداز است: “یستدل علی ادبار الدول باربع…”
امروز چپ و راست؛ اصولگرا و اصلاح طلب؛ هر دوتایشان به یک شکل دارند از تاکتیک “النصر بالرعب” استفاده می کنند. مردم را بترسانیم و رای بیاوریم! آی ملت اگر شما به ما رای ندهید پیاده روها را دیوار می کشند، النصر بالرعب، این طرف هم همین جور؛ که دیگر به یک وضعیت مسخره آمیزی می رسد که تا شش بعدازظهر جمعه دوم اسفند۹۸ هنوز توی مشهد می گویند لیست اصلاح طلبان در راه است!
******
می گویند شما به تاکتیک معتقد نیستید؟ همین طوری فقط می خواهید شعار بدهید، در توهمات غرق بشوید؟
نه! اما مدل های تاکتیکی باید در خدمت راهبرد و تئوری و آرمان باشد، نه در مقابلش!
تاکتیک درسازمان دهی سیاسی و در انتخابات باید ذیل تئوری و در خدمت حضور فعال تر و گسترده تر و کیفی ترِمردم باشد نه این که به تاکتیک هایی فکر کنیم برای حذف مشارکت فعالِ مردم، برای نفی تکلیفِ انتخاب آگاهانه و مسئولانه؛ برای وادار کردن مردم به رای دادن از سر اضطرار و هی اختیار آنها را و امکان مقایسه را محدودتر کردن و قرمز و آبی کردن عرصه.
******
چرا این شکاف بین اصولگرایان و امامین انقلاب به وجود آمده است؟
چون امام تئوری داشت، امام مبنا داشت. امام به”دفع الله الناس بعضهم ببعض” معتقد بود، می دانست که اگر رقابت ضعیف بشود و شما به اسم جمنا و خمنا و دمنا و … اجازه رقابت ندهید این فسادآور است. هی پنج به اضافه شش درست کنید، ده به اضافه هفت؛ چهارده به اضافه دوازده …. .
ببینید در شهرهای مختلف برای شوراها برای مجلس؛ می گویند هر تشکلی بیاید مدل خودش را برای ائتلاف ارایه کند، کل بحث های انتخابات، شده این که کدام مدل می تواند تعداد بیشتری از نخبگان را که مجموعه شان پانصد نفر نمی شوند راضی کند!
این هشدار امام است:”این یک توطئه ای است برای اینکه شما جوان ها را مایوس کنند.
…یعنی در امور سیاسی در ایران پانصد نفر دخالت کنند، باقیشان بروند سراغ کارشان. یعنی مردم بروند سراغ کارشان، هیچ کار به مسائل اجتماعی نداشته باشند”
می پرسیم “مردم چه کاره هستند؟ مشارکت سیاسی حداکثری یعنی چه؟ ارتقاء بینش سیاسی در انتخابات یعنی چه؟”؛ می گویند: این شوخی ها را بگذارید کنار.
********
خدا سایه آقا را انشالله تا ظهور امام زمان بر سر ما مستدام کند ولی اگر تا موقعی که آقا هست، جمهوریت نهادینه نشود بترسید از بعد این ماجرا. اگر تا موقعی که بنیان گذاران نظام و رهبران تئوریک نظام حضور دارند جمهوریت نهادینه نشود و ریشه دار نشود بترسید از حاکمیت اشراف. این کشور چند هزار سال بدون کوچک ترین مشارکت مردم اداره شده، چند هزار سال!! کی این کار را کرده، غیر اشراف؟ غیر آن هایی که منافع شان با منافع توده مردم، جمهور مردم در تضاد بوده؟ شما فکر کردید کسانی انگیزه ندارند که جمهوریت را در این کشور تضعیف کنند؟
در فتنه ۸۸ دیدیم که چطور مدعی ترین لیبرال ها بسیج شدند که ریشه جمهوریت را بزنند و رای مردم را وتو کنند. هیچ بعید ندانید که این ها مترصدند با همکاری اربابان آمریکایی و انگلیسی شان یک جمهوری رضاخانی را حاکم کنند که در آن بشود مسلمان ها را مثل آب خوردن به خاطر حجاب و هویت دینی به گلوله بست و مجلس فرمایشی راه انداخت و از مدرنیته و مقابله با ارتجاع دم زد.
اراجیف اخیر اینها در نفی اسلامیت؛ نشان دهنده ارادتشان به جمهوریت نیست چون در فتنه ۸۸ معلوم شد در ذات قدرت پرست دیکتاتور لیبرال ها چیست؛ اتفاقا اینها فهمیده اند که در جامعه دینی ایران هیج تضمینی محکم تر از اسلامیت برای حفظ مردم سالاری نیست و حذف اسلامیت، برای غرب زده ها مقدمه حذف مردم سالاری است.
اما اشرافیت همه اشرافیت است. چه قیافه اصلاح طلب به خودش بگیرد چه اصولگرا. از آن طرف هم طیفی از اصولگراها به اسلامیتی فکر می کنند که جمهوریت را در آن کمرنگ کرده باشند در حالی که نمی دانند این چنین اسلامیتی خدا کی آفرید؟ اسلامیت منهای جمهوریت؛ منهای حق و تکلیف آحاد مردم برای رشد و مشارکت مسئولانه و آگاهانه؛ اصلا اسلامیت نیست؛ اشرافیت است.
در نگاه امام و آقا، جمهوریت نظام به اندازه اسلامیت نظام، مبنای معرفتیِ دینی دارد. اصلا دو تا نیست اینها و ما این فرصت طلایی را در ده سال آینده داریم که باید برای جمهوریت کار کنیم. بر خلاف آن چه بعضی اصولگراها تبلیغ می کنند؛ جمهوریت و ولایت در مقابل هم نیستند بلکه هم افزایی با هم دارند همان طور که اشرافیت و سلطنت هم با یکدیگر هم افزایی دارند.
تضعیف جمهوریت -یعنی مشارکت حداکثری و آگاهانه و مسئولانه مردم- به تضعیف ولایت و قدرت گرفتن اشرافیت منجر خواهد شد و اشرافیت سیاسی که در قالب ائتلاف های شکننده تاکتیکی در اصولگرایی هم خودنمایی کرده ، اگر قدرت بگیرد تلاش خواهد کرد تعاریف سلطنتی از ولایت را جایگزین تعاریف انقلابی کند.
آن چیزی که آقا در بیانیه گام دوم می گویند چند نفر نگران دارد؟ “چرا بمانیم و چگونه بمانیم” یک بزنگاه اساسی است که اگر بی اعتنایی کنیم و خطر را درست در نیابیم معلوم نیست سرنوشت انقلاب و نظام به کجا برسد.
*******
تاریخ معاصر نهضت های اسلامی در جهان اسلام گواه این است که مهم ترین مسئله جهان اسلام رسیدن به مدل مردم سالاری دینی است.
نهضت متمهدین در سودان قیام کردند با شعار مهدویت چند هزار انگلیسی را در یک روز کشتند حکومت دینی برقرار کردند به رهبری مهدی سودانی، صد و پنجاه سال پیش! حدود ۱۸۸۰ است؛ در عرض سیزده سال حکومت سرنگون شد و انگلیسی ها، دو مرتبه برگشتند. در لیبی نهضت سنوسی ها همین طور. آن هم باز یک نهضت دینی بود یک نهضت سیاسی مبتنی بر متصوفه ای که آنجا حضور داشتند و رهبری دینی آنجا را بعهده داشتند؛ تا برسد به قیام ژنرال نجیب و عبدالناصر تا برسد به همین مورد اخیرش، آقای محمد مرسی.
اخوان المسلمین مگر تشکیلات کوچکی است؟ آنها که از همه ما مدعی تر هستند. اخوان به آن عظمت؛ کل انقلاب شان به دو سال نکشید. چرا؟
یک دلیل اصلی اش؛ نخبه گرایی اینها بود. به دلیل اینکه نتوانستند بفهمند جمهور مردم را به صحنه آوردن و در صحنه نگه داشتن چگونه ممکن است. “چگونه بمانیم ” را امام فهمید و اینها نفهمیدند. چون “چرا بمانیم“ اش را نفهمیدند. همه شان هم آدم های مدعی بودند.
اینها همه شان جنس همین هشت به اضافه سه و ده به اضافه هجده و اینها بودند؛ آدم های پخته سیاسی باتجربه تشکیلاتی؛ و خبره ائتلاف سازی بین سیاسیون؛ اما بیگانه با لیقوم “الناس” بالقسط؛ و به باد دادند، انقلابشان را.
شما فکر کنید اگر امروز یک جمهوری اسلامی در مصر بود!! واقعا می توانست در هم افزایی با جمهوری اسلامی ایران به تغییر اساسی معادلات در کل جهان بیانجامد.
*******
خلاصه این که باید بحث های مربوط به جمهوریت و مردم سالاری دینی را جدی گرفت چون یک عده می خواهند کشور را تکنیکی و تاکتیکی پیش ببرند نه معرفتی و آرمانی.
انتخابات است؟ یک بازی راه می اندازیم دو تا مدل سیاست ورزی- به قول خودشان- می اندازیم توی میدان و قضیه را جمعش می کنیم. این که تاکتیک های ما چه نسبتی با مبانی معرفتی-آرمانی انقلاب اسلامی دارد، برایشان کمترین اهمیتی ندارد؛ اینکه با این جور سیاست ورزی، فرهنگ سیاسی چه بلایی سرش می آید. اینکه افق آینده انقلاب اسلامی بر اساس چه هویتی، چه تعاریفی باید پیش برود؛ اینها دغدغه ای برایش ندارند. از نوک بینی شان جلوتر را نمی توانند ببینند.
سکوت در برابر سازوکارهای پشتیبان اشرافیت و مبانی جمهوریت دینی؛ هیچ خدمتی به ولایت یا جمهوریت نیست. ولایت و جمهوریت اگر از هم جدا بشوند هردو آسیب خواهند دید. آن ها که ولایت را تضعیف می کنند، در حقیقت دارند از موسس و پشتیبان اصلی جمهوریت در ایران بعد از یک دوران طولانی چند هزارساله؛ انتقام می گیرند که به حاکمیت اشراف پایان داد و به جمهور مردم هویت بخشید و حق و تکلیفشان را برای مشارکت سیاسی تثبیت کرد.
آنها هم که جمهوریت و حضور کیفی و کمی مردم در صحنه مشارکت را تضعیف می کنند در حقیقت دارند زمینه “حضورالحاضر و قیام الحجه بوجود الناصر” را کمرنگ می کنند تا ولایت به جای قدرت جمهور؛ به اشراف و قبایل سیاسی نیازمند بشود و بتوانند به خیال خودشان در بزنگاه ها او را تحت فشار قرار بدهند و از او باج بخواهند و در نهایت هم زمینه را برای پدید آمدن یک قدرت متمرکز که به جای جمهور بر اشراف متکی است فراهم کنند.
این دو جریان سکولاریزاسیون در دو قبیله اصولگرا و اصلاح طلب ؛اگر چه در ظاهر مثل لبه های یک قیچی با هم زد و خورد دارند اما دارند برای استحاله جمهوری اسلامی از یک نظام انقلابی و مردمی به یک نظام سکولار و اشرافی؛هم افزایی می کنند و جوانان انقلابی و نخبگان حزب اللهی اولا نباید به دام هیچکدام بیفتند وثانیا در مقابله با هر دو جریان استحاله طلبِ ارتجاعی؛ برای دفاع جانانه از مبانی معرفتی-آرمانی انقلاب اسلامی و تثبیت جمهوریت اسلامی و مردمسالاری دینی همه ظرفیت فکری و فرهنگی و اجتماعی شان را به صحنه بیاورند.