در ماه مبارک رمضان قضیه ای اتفاق افتاد که ابعاد آن قضیه و ماهیت آن قضیه در ابهام الی الابد مانده است برای امثال ماها و آن نزول قرآن است. نزول قرآن بر قلب رسول اللّه در لیله القدر، کیفیت نزول قرآن و قضیۀ چه بوده است و روح الأمین در قلب آن حضرت قرآن را نازل کرده است و از طرفی خدا اَنْزَلْنٰاهُ فِی لَیْلَهِ الْقَدْرِ[۱] این نزول قرآن در قلب پیغمبر در لیله القدر کیفیتش چیست؟ باید بگویم غیر از خود رسول اکرم و آنهایی که در دامن رسول اکرم بزرگ شدند و مورد عنایت خدای تبارک و تعالی، عنایات خاص او بودند، برای دیگران مطلقاً در حجاب ابهام است که مسأله تنزّل چی است، نزول در قلب چی است، روح الامین چی است، کیفیت وارد شدن روح الامین با قرآن در قلب رسول اللّه چی است، «لَیْلَهِ الْقَدْرِ» چی است؟ اینها مسائلی است که به نظر سطحی یک مطالب آسانی است و گاهی هم یک حرفهایی گفته شده است؛ لکن به شما عرض کنم کیفیت نزول قرآن در ابهام باقی مانده است برای امثال ما، و کیفیت نزول ملائکه اللّه در لیله القدر و ماهیت لیله القدر. (صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۴۸۹) * * * قرآن را متنزل کرده است در ماه رمضان. قرآن نازله ای است که پس از عبور از حجابهای نور، وارد شده است در ماه مبارک رمضان، آن هم بر قلب مبارک رسول خدا، و از آن جا باز متنزل شده است تا رسیده است به آن جایی که با زبان گفته می شود. (صحیفه امام؛ ج ۱۸، ص ۴۹۸) * * * ماه مبارک رمضان که ماه مبارک است ممکن است برای این باشد که ماهی است که ولی اعظم؛ یعنی رسول خدا واصل شده است و بعد از وصول، ملائکه را و قرآن را نازل کرده است. به قدرت او ملائکه نازل می شوند؛ به قدرت ولی اعظم است که قرآن نازل می شود و ملائک نازل می شوند. ولیّ اعظم، به حقیقت قرآن می رسد در ماه مبارک و شب قدر، و پس از رسیدن، متنزل می کند به وسیلۀ ملائکه که همه تابع او هستند قرآن شریف را، تا به حدی که برای مردم بگوید. (صحیفه امام؛ ج ۱۹، ص ۲۸۵) * * * ماه رمضان مبارک است؛ برای اینکه نزول وحی در او شده است یا به عبارت دیگر، معنویت رسول خدا وحی را نازل کرده است. (صحیفه امام؛ ج ۲۰، ص ۲۴۸) * * * این ادعیه در ماه مبارک رجب و خصوصاً در ماه مبارک شعبان اینها مقدمه و آرایشی است که انسان به حسب قلب خودش می کند برای اینکه مهیا بشود برود مهمانی؛ مهمانی خدا، مهمانی ای که در آنجا سفره ای که پهن کرده است، قرآن مجید است و محلی که در آنجا ضیافت می کند مهمش «لیله القدر» است و ضیافتی که می کند ضیافت تنزیهی و ضیافت اثباتی و تعلیمی [است]. نفوس را از روز اول ماه مبارک رمضان به روزه، به مجاهده، به ادعیه مهیا می کند تا برسند به آن سفره ای که از آن باید استفاده کنند و آن «لیله القدر» است که قرآن در آن نازل شده است. (صحیفه امام؛ ج ۱۳، ص ۳۳) * * * «لیله القدر» را که قرآن در آن نازل شده است، همۀ سعادت عالَم در آن شب نازل شده است و از این جهت، از همۀ شبهای عالَم بالاتر است. (صحیفه امام؛ ج ۱۳، ص ۳۶) * * * خدای تبارک و تعالی به واسطۀ سعۀ رحمت بر بندگان، این کتاب شریف را از مقام قرب و قدس خود نازل فرموده و به حسب تناسب عوالم تنزّل داده تا به این عالم ظلمانی و سجن طبیعت رسیده و به کسوۀ الفاظ و صورت حروف درآمده. (آداب الصلوه؛ ص ۱۸۴) * * * در کیفیّت نزول قرآن در حدیث است که: جملهً واحده در «بیت المعمور»، و در ظرف بیست و سه سال بر رسول خدا وارد شده.[۲] و ورود در «بیت المعمور» نیز نزول بر رسول خداست. (آداب الصلوه؛ ص ۳۴۳) * * * قرآن مراتب دارد، هفت بطن یا هفتاد بطن از برای قرآن است؛ از این بطون تنزّل کرده است تا رسیده است به جایی که با ما می خواهد صحبت کند. (تفسیر سوره حمد؛ ص ۱۳۶) * * * قرآن که نازل می شود به قلب رسول اللّه ، چطور همه اش یک دفعه نازل می شود به قلب رسول اللّه . قرآن اگر همین است که سی جزوِ اینطوری است که نمی شود یک دفعه وارد بشود به قلب، آن هم این قلبهای معمولی؛ [لکن]قلب یک باب دیگر است و قرآن یک حقیقتی است، و این حقیقت هم به قلب وارد می شود. قرآن سرّ است، سرِّ سرّ است، سرِّ مستسرّ به سرّ است، سرّ مقنع به سرّ است، و باید تنزل کند، بیاید پایین، تا اینکه برسد به این مراتب نازله؛ حتی به قلب خود رسول اللّه که وارد می شد، باز تنزل بود، یک تنزلی کرده بود تا به قلب وارد می شد. بعد هم از آنجا بایدنازل بشود تا برسد به آنجایی که دیگران هم بفهمند. (تفسیر سوره حمد؛ ص ۱۶۵) * * * اگر نبود امر خدا و لزوم اطاعت از امر خدا، باید بگویم انسان، آنکه حظ ضعیفی از معرفت دارد، جرأت به اینکه بایستد و عبادت کند خدا را نداشت؛ لکن او جرأت داده است، همان طوری که متنزل کرده است همۀ معارف را تا رسانده است به اینجا؛ قرآن را نازلش کرده، پشت ستارهایی، اَستاری پشت سر هم هی وارد کرده، نازل کرده، نازل کرده تا رسانده اش به یک الفاظی که موافق با فهم بشر باشد، و آن هم این الفاظ باز موافق با فهم بشر نیست. (صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۵۲۵) * * * قرآن در روایات است این نازل شده است به منازل مختلف، کلیاتش سبع و الی سبعین و الی زیادتر، تا حالا رسیده است به دست ماها به صورت یک مکتوب. (صحیفه امام؛ ج ۲۰، ص ۱۱۳) * * * [۱] «ما قرآن را در شب قدر فرو فرستادیم»؛ (قدر/ ۱). [۲] اصول کافی؛ ج ۲، ص ۶۲۹، «کتاب فضل القرآن»، «باب النوادر»، ح ۶.