نصرالله پژمانفر:
بودجه سال آینده مردم را به خیابان می کشاند/ برخی جریان ها در شرکت های دولتی پولشویی می کنند و عاشق بند کیف هستند

بحث این روز های کشور لایحه بودجه ۱۴۰۰ دولت است. فارغ از ماجرای ارائه لایحه بودجه توسط دولت به مجلس، برخی از نمایندگان مجلس و حتی کارشناسان اقتصادی کشور لایحه بودجه ۱۴۰۰ را متناسب با این شرایط کشور نمی دانند و معتقد هستند این بودجه خیلی خوشبینانه و رویایی نوشته شده است، از این رو خبرگزاری دانشجو گفتگویی با نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ انجام داده است.

مشروح گفتگوی رئیس کمیسیون اصل ۹۰ به شرح ذیل است:

یکی از اولویت های مجلس یازدهم تغییر در ساختار بودجه کشور بود و همچنین در بدو تشکیل مجلس این مسئله مهم دنبال شد سوالی که هست چه تغییراتی اتخاذ شده و دولت چقدر آن را در بودجه ۱۴۰۰ رعایت کرده است؟

بحث ساختار بودجه و اصلاح آن یکی از ضروریات مهم کشور هست که از سال ۹۷ بر دولت تکلیف شده است. متاسفانه دولت نه در سال ۹۷، نه در ۹۸ و نه در ۹۹ اصلاحی بر روی ساختار بودجه کشور انجام نداده است. براساس تاخیری که دولت در ارتباط با این موضوع داشت مجلس یازدهم علی رغم اینکه در اولویت های اولش موضوع اصلاح ساختار بودجه بود، اما تا اوایل مهر این موضوع را مسکوت نگاه داشت. همچنین براساس مکاتبه ای که رئیس مجلس با رئیس جمهور داشتند این موضوع را هشدار داده بودند که مجلس فقط آمادگی پذیرش لایحه بودجه براساس اصلاح ساختار را دارد و اگر این امر صورت نگیرد مجلس لایحه بودجه را بررسی نخواهد کرد. از این رو مجلس نسبت به این موضوع هشدار های لازم را داده بود و انتظار این بود که این کار صورت گیرد، اما این کار انجام نشد.

چرا انجام نشد؟

نگاه به لایحه بودجه در گذشته نگاه سند حسابداری بود. یعنی برخی درآمد هایی را برای کشور پیش بینی می کرده و برخی هزینه ها را، که این نگاه، نگاه حسابداری است.

بودجه هر سال تراز می شود تا درآمد و هزینه مشخص شود، اما امروز در واقع نگاه این نیست و بودجه را یک سند درآمد ها و هزینه نباید بدانیم بلکه آن را مهمترین سند سیاسی کشور برای حکمرانی باید بدانیم تا براساس آن بتوانیم نظام را پیش ببریم یعنی خیلی سریع و شفاف اقدام کنیم.

افراد ممکن است در مصاحبه و صحبت های خودشان حرف هایی را در مورد اصلاح بودجه بزنند، اما این حرف ها در اراده آن ها نیست بلکه اراده آن ها همان چیزی است که در لایحه بودجه به مجلس آمده است؛ لذا از نظر بنده مهمترین سند و سیاسی ترین سندی که دولت ارائه می دهد بودجه است که نیاتش را در همان جا می توانیم بفهمیم. یعنی حاکمیت اگر بخواهد اقدامی برای مردم داشته باشد در بودجه باید خود را نشان بدهد. اگر در بودجه نتوانستیم حرف های حاکمیت را پیدا کنیم یا سیاست های کلی که ابلاغ می شود پیدا شود از این رو سیاست ها فقط روی کاغذ باقی خواهند ماند.

اگر می گوییم که ساختار بودجه باید اصلاح شود یعنی باید به سمت این موضوع برویم که برخی واقعیت هایی را که ندیده ایم و به آن توجه نکرده ایم باید در لایحه بودجه بروز پیدا کند. مثال دقیق این است که در موضوع مالیات اگر در ۱۴۰۰ مالیات را مطرح می کنیم این مورد مرتبط است با سیاست هایی که در سال ۹۹ بر روی آن تاکید شده است که نتیجه اش را باید با اخذ مالیات در ۱۴۰۰ مشاهده کنیم. امروز کشور به واسطه شرایط کرونا بخش قابل توجهی از تولید و خدماتش به زمین خورده است. مخصوصا حوزه خدمات که دولت درآمد هایی نداشته است، پس باید لایحه بودجه ۱۴۰۰ واقع بینانه باشد.

امروز نگاه دولت به بودجه در واقع دارای چندین اشکال هست البته تنها منحصر به این دولت نیست بلکه دولت های گذشته هم چنین بوده است. یعنی اشکالاتی در ارتباط با ساختار بودجه نویسی در کشور موجود است. یکی از این موارد این است که دولت ها نگاه حاکمیتی را تعقیب نمی کنند. یعنی طبق خط مشی خودشان عمل می کنند. مثلا می گویند من N میلیون رای آوردم پس طبق نظر و شعار خود عمل خواهم کرد که این تعبیر غلط است. زیرا اقدامات تنها به یک قوه مرتبط نیست بلکه در ارکان نظام ۲ قوه دیگر هم وجود دارد که باید بین ۳ قوه هماهنگی وجود داشته باشد.. از این رو به جای آن که نگاه حاکمیتی به موضوع شود نگاه سیاسی به موضوع می شود و این بدترین نوع رفتاری است که در لایحه بودجه کشور صورت می گیرد.

دخل و خرج در بودجه ۱۴۰۰ همخوانی ندارد

در لایحه بودجه ۱۴۰۰ چطور؟

بودجه نویسی سال ۱۴۰۰ وحشتناک است. یعنی در ۱۴۰۰ دخل و خرج باهم همخوانی ندارد. از قدیم می گویند دخل و خرج باید با هم تنظیم باشد تا کوچکترین اتفاقی صورت نگیرد.. حتی در کوچکترین واحد اجتماعی یعنی خانواده هم دخل را برساس احتمالات پایه گذاری نمی کنیم یعنی امیدوار نیستیم تا آن درآمد وصول شود بعد به خرج تبدیل شود اگر چنین شود آن زندگی محکوم به فروپاشی است.

یعنی بودجه ۱۴۰۰ براساس خیالات نوشته شده است؟

اینکه بگوییم بر اساس خیالات نوشته شده است بسیار خوشبینانه است. یا ممکن است با یک نگاه دیگری نوشته شده باشد یعنی شاید با نوشتن چنین لایحه ای هدف گذاشتن کشور در تنگنای اقتصادی باشد تا خواسته و هدف خود را دنبال کند. امروز یک جریانی کشور را در این تنگنا قرار می دهد تا به اهداف سیاسی خود برسد. مثلا مذاکره، از این رو فشار اقتصادی برای این است که باب مذاکره و پذیرش کدخدایی کدخدا تحقق یابد.

نکته دوم آن چیزی که دولت اعلام کرده با آن چیزی که واقعیت مسئله است متفاوت است. یعنی دوباره حدود ۵۰ درصد بودجه براساس نفت پیش بینی شده است. بنده از کسانی که در این موضوع اطلاع داشتند سوال کردم مثلا پرسیدم پیش بینی شما در ارتباط با موضوع دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز که می خواهید بفروش برسانید چیست؟ و براساس چه موردی به این عدد دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه رسیده اید؟. سوال بعدی این بود که بخشی از تولیدات نفت ما مصرف داخل دارد و باید تبدیل به فرآورده شود تا فرآورده ها در زمره صادرات قرار گیرند. از این رو براساس چه موردی هست که شما این عدد را پیش بینی کرده اید؟ که فقط برای صادرات نفت خام هست. پاسخشان بدین گونه بود که ظرفیت مان بالاترین ظرفیت است که اگر بتوانیم نیاز های داخل را برآورده کنیم مازاد آن به ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه می رسد و می توانیم نفت را برای فروش داشته باشیم. این گفته به کنار در بحث فروش هم مشکل داریم یعنی در آن هفت سال که بحث برجام و گشایش بود برای فروش نفت مشکل داشتیم چه برسد اکنون که سخت ترین تحریم ها علیه ما وضع شده است. متاسفانه پاسخی برای مبنایشان نداشتند.

این موارد به کنار حدود ۶۰ درصد خرج دولت افزایش یافته است که این در طول سالیان گذشته بی سابقه بوده و هیچ سالی به اندازه ۱۴۰۰ افزایش هزینه نداشتیم بدون آن که منابعی پیش بینی شود.

آیا نگاه دولت در بودجه نویسی نگاه بیرونی بوده؟

بنده نمی توانم نیت خوانی کنم. اما برخی ها مطرح می کنند که دولت در سال آخر می خواهد این تلاش را انجام دهد که دولت بعدی هم اگر اراده ای داشته باشد مسیر کشور را در ارتباط با مذاکرات عوض کند امکان عوض کردن نداشته باشد و ناچار باشد برای حل مسائل همان راه را ادامه دهد. اکنون کشور مثل ماشینی است که در مسیر دره قرار گرفته است حال بیایید راننده را عوض کنید و بهترین راننده را پشت فرمان قرار دهید آن شخص دیگر نمی تواند مسیر ماشین را عوض کند. حال این موردی که شما بیان کردید دیدگاه دولت باشد می گویم این هم محتمل است، اما دولت را نمی توانم متهم کنم. اگر نگاه دولت این باشد که با آمدن بایدن تمام مسائل حل می شود این یک نگاه خوش خیالانه و توهمی است.

چرا بعد از مخالفت نمایندگان با فروش اوراق سلف نفتی دوباره دولت این مورد را در بودجه ۱۴۰۰ دیده است و به نوعی با این اقدام یک بدهکاری عظیمی را در اختیار دولت بعد قرار می دهد؟

با فروش اوراق سلف نفتی مجلس همان بار اول مخالفت کرد. این بار هم مخالف است و مقاومت خواهد کرد و نمی گذارد این اتفاق بیفتد، زیرا قطعا مشکلات زیادی را بر کشور تحمیل خواهد کرد. از این رو این کار خلاف قانون است و مجوز ندارد.

اشکالات زیادی در این بودجه وجود دارد یکی از اشکالات بودجه این است که درآمد هایی که مطمئن هستند تامین می شود دولت در لایحه بودجه نیاورده است.

منابع شرکت های دولتی در لایحه بودجه سال آینده در حدود چهار برابر منابع عمومی دولت است. با این وجود نقاط مبهم و تاریک زیادی در خصوص این منابع وجود دارد چرا تابحال مجلس به این بخش ورود نکرده است؟

مجلس در ارتباط با موضوع بودجه شرکت های دولتی قطع ورود پیدا خواهد کرد. اولین اقدام اصلاح ساختار بودجه همین مورد بود تا بودجه این شرکت ها شفاف شود. متاسفانه این موضوع یک مقداری مقاومت هایی در درون خود دارد و به نوعی حیات خلوت برای جریان های مختلف هست. حتما مجلس باید این کار را انجام دهد و اتفاقا در بند های اصلاح ساختار بودجه این موضوع پیش بینی شده است.

این جریانات چه کسانی هستند؟

آن چیزی که روشن است یک سری جریاناتی هستند که این جریانات همیشه پای سفره انقلاب نشسته اند و در حال بالاترین بهره برداری ها هستند. این جریانات نه چپ هستند و نه راست، نه اصولگرا هستند و نه اصلاح طلب. این افراد عاشق بند کیف نظام جمهوری اسلامی هستند و همیشه هم بلد هستند که در این بازی های سیاسی چه طور جریان های سیاسی را به نفع خودشان مصادره کنند. این افراد همان آدم هایی هستند که درآمد های کاملا پنهانی دارند و پولشویی های سنگینی از ناحیه این افراد در کشور صورت می گیرد و متاسفانه تعمدا در قبال حرکات آن ها غفلت شده است.

در لایحه بودجه آیا تغییری در یارانه ها خواهیم دید یا نه؟

نقطه تاریکی که در این بودجه هست ایجاد خلق پولی است که به نظرم در این لایحه بودجه شکل می گیرد. چون ما وقتی نتوانستیم درآمد و هزینه را واقعی کنیم در مقابل وعده های زیادی دادیم که باید برای این که به این وعده ها عمل شود باید یک خلق پول غیرواقعی ایجاد کنیم نتیجه اش چه خواهد شد؟ نتیجه اش این می شود که مردم اگر چیزی دریافت می کنند، اما در عین حال چیز گزاف دیگری از آن ها گرفته خواهد شد که بیشتر از دریافتشان است. مثلا هر ساله چند درصد به حقوق کارمندان اضافه می کنیم، اما در مقابل بیشتر از آن دولت دریافت می کند. یا یارانه ۴۵ هزار تومان که فعلا دولت بنا ندارند افزایشش دهد درلایحه شکل پرداختش هنوز تصمیم گیری نشده است نکته مهم آن است که این مبلغی که به مردم داده می شود دیگر نمی توانند همانند گذشته کارگشای مردم باشد و باید این رقم همانند تورم افزایش یابد.

آیا لایحه بودجه ۱۴۰۰ شورشی است؟

بنده بنا ندارم نیت خوانی کنم که این لایحه را که دولت نوشته است برای این است که بخواهد مردم را به خیابان ها بکشاند، اما این طور از لایحه بودجه تعبیر می شودکه این لایحه مردم را به خیابان ها خواهد کشاند. بنده عددی برای تورم نمی توانم بیان کنم، زیرا تخصصی در این موضوع ندارم، اما می خواهم بگویم که مردم به شدت در سال ۱۴۰۰ ولو عدد بیشتری بگیرند، اما فقرشان بیشتر خواهد شد و کسانی که در زیر خط فقر می روند تعدادشان افزایش پیداخواهد کرد.

لایحه بودجه ۱۴۰۰ از نظر شما چقدر کسری دارد و چرا به اخذ مالیات از ثروتمندان بها داده نمی شود؟ و چرا هنوز قوانین مالیاتی را دولت به مرحله اجرا درنیاورده است مشکل کجاست؟

متاسفانه دولت تاکنون این اقدام را انجام نداده است. چون اراده ای برای این موضوع ندارد. نکته جالب آنجاست وقتی در قالب طرح سوال از وزرا پیگیر این موضوعات می شویم به آن ها بیان می کنیم این اقدام می تواند به دولت کمک کند چرا از آن استفاده نمی کنید؟ چرا سراغ این منبع درآمدی نمی روید؟ چرا قانونی که مصوب شده است را اجرا نمی کنید؟ در بحث استیضاح وزیر هم که بنده مخالف بودم، اما پیگیری می کردم یکی از این مسائل این بود که چرا منابعی که می تواند بخشی از نیاز های کشور را حل کند و دنیا هم تجربه آن را دارد اجرا نمی شود؟ این سوال را باید پاسخ بدهند.

اساسا مالیات نتوانسته است در کشور ما نقش درستی ایفا کند. در صورتی که در دنیا براساس نگاه به مالیات بخش قابل توجهی از اقتصاد خودشان را جلو می برند و مسائل کشورشان را حل می کنند، اما ما در کشور به درآمد مالیاتی اصلا توجهی نمی کنیم.

به نظر شما فرجام لایحه بودجه در مجلس چه می شود و نظر نمایندگان نسبت به آن چیست؟

امروز چند دسته افراد هستند که هر کدام یک منطقی دارند. تعدادی نظرشان این است این بودجه، بودجه کاملا غلطی است و براساس هیچ نوع شاخص اقتصاد مقاومتی پایه ریزی نشده است و در یک کلام از جمیع جهات این بودجه قابل دفاع نیست پس بنابراین بودجه را باید رد کرد. بنده هم نظرم این است. اما این بودجه را که باید رد کنیم دولت در قبالش چه کاری انجام می دهد؟ یک تصور این است که دولت به صورت منطقی اشکالات را بپذیرد کما اینکه در جلسات غیرعلنی این کار را انجام می دهد و قبول می کنند، اما من اصلا امیدی به این موضوع ندارم اگر ما رد کنیم احتمالش هست دولت بگوید تمام تخصص ما همین هست و حرف تازه ای نداریم.