بازخوانی بازتاب رسانه ای سفر رهبر معظم انقلاب به کرمانشاه

بازخوانی بازتاب رسانه ای سفر رهبر معظم انقلاب به کرمانشاه سفر ۹روزه ی رهبر معظم انقلاب به کرمانشاه، توجه اغلب رسانه های جهان را به سوی این استان باختری ایران جلب کرد. در این روزها اصلی ترین خبرگزاری ها و رسانه های منطقه و جهان از زاویه ی نگاه خودشان به انتشار تمام یا بخشی از مواضع آیت الله العظمی خامنه ای در دیدارها و سخنرانی های ایشان پرداختند: روزنامه ها و خبرگزاری هایی مانند یورونیوز، سی ان ان، رویترز، شینهوا، الجزیره، ای اف پی تلگراف، گاردین، یو پی آی، سی بی اس، هافینگتون پست، بی بی سی، دیلی استار، الشرق الاوسط، هاآرتص، واشنگتن پست، نیویورک تایمز، دویچه وله، اسکای نیوز، سوئیس اینفو، یو اس ای تودی، جروزالم پست، فاکس نیوز و فارین پالیسی و گلوبال پُست از نخستین روزهای سفر رهبر انقلاب به کرمانشاه به انعکاس اخبار این سفر پرداختند. روزنامه های منطقه همچون عکاظ، الخلیج، الاهرام، السفیر، القبس، الیوم السابع، الانباء و المدینه نیز رویدادهای این سفر را برای مخاطبان خود منتشر کردند. «باج ندادن ایران به آمریکا» و «کوتاه نیامدن در برابر تحریم ها»، «علل خشم و عصبانیت دولت مردان آمریکایی از ایران»، «رشد علمی ایران»، «تحلیل بیداری اسلامی منطقه» و «معنی انقلاب در کشورهایی مثل مصر و تونس» از موضوعاتی بودند که در تیررس رسانه ها قرار گرفتند. البته برخی موضوعات بیش از بقیه مورد توجه رسانه ها قرار گرفت و برخی نیز با جنجال همراه شد. ۱. جنجال بر سر توطئه ی آمریکا و ماجرای ترور سفیر سعودی یک روز پیش از آغاز سفر، وزیر دادگستری آمریکا، ایران را به دست داشتن در طرح ترور سفیر عربستان در آمریکا متهم کرد. بعد از آن این خبر به طور وسیعی در سایر رسانه ها پخش شد و اکثر قریب به اتفاق رسانه های جبهه ی غرب، هجوم شدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کردند. روزنامه ی گاردین با هدف تقویت اتهامات آمریکا، این سؤال را در سرخط خبرهایش قرار داد که «آیا رهبر ایران به دنبال جنگ افروزی در منطقه است؟» روزنامه ی سعودی «عکاظ» هم نوشت «رهبر ایران و فرمانده سپاه قدس از طرح ترور سفیر سعودی در واشنگتن اطلاع داشته اند» البته «الجزیره» رویه ای نسبتاً متفاوت را اتخاذ کرد و بر خلاف بسیاری از رسانه ها که اتهام آمریکا را به عنوان یک خبر قطعی مخابره کرده بودند، از این موضوع به عنوان یک ادعا یاد کرد. الجزیره از پیمان آمریکا و عربستان برای مقابله با ایران خبر داد و از روابط و تماس ها بین باراک اوباما و ملک عبدالله به ویژه در روزهای اخیر سخن گفت. روز اول سفر، با بایکوت خبری استقبال مردم کرمانشاه از رهبر انقلاب و پوشش گسترده ی سناریوی ترور سفیر عربستان سعودی گذشت. پس از سخنرانی معظم له در گیلان غرب بود که رسانه ها واکنش جدی و قاطع رهبر انقلاب در این باره را منعکس کردند. دو محور در تیتر رسانه های غربی خودشان را قرار دادند: «امروز هیچ دولتی در میان ملت ها به اندازه ی آمریکا منفور نیست.» و تیتر دیگر این که: «اتهامات آمریکا سخیف و بی معنی است.» خبرگزاری فرانسه نوشت: «آیت الله خامنه ای که خطوط اصلی در سیاست خارجی ایران را تعیین می کند، برای نخستین بار به صراحت در این باره سخن گفت و هیچ گونه مسئولیتی را در قبال ترور سفیر سعودی نپذیرفت. رهبر ایران تأکید کرد که توطئه های آمریکا راه به جایی نبرده و نخواهد بُرد» سی ان ان نیز به نقل از رهبر انقلاب نوشت: «دشمن از تمام ابزار و وسایل برای انزوای ایران و ترساندن بقیه از ایران استفاده می کند، اما همچون گذشته نتیجه ای جز نفرت مردم از حاکمیت آمریکا به بار نمی آید» خبرگزاری رویترز هم به سفر ۹روزه ی استانی رهبر ایران اشاره کرد و نوشت: «آیت الله خامنه ای، اتهامات غرب علیه ایران را بی اساس خواند و گفت: آن ها مدام می گویند که به دنبال منزوی کردن ایران هستند، در حالی که خودشان در انزوا به سر می برند.» خبرگزاری شینهوا با اشاره به فرمایش های رهبر انقلاب نوشت: «رهبر ایران تأکید کرد که برای رویارویی با هرگونه عملیات آمریکا علیه ایران آماده است» دیگر رسانه های منطقه و جهان نیز فرمایش های رهبر انقلاب را منعکس کردند که بعضاً با نظرات گوناگون کاربران مواجه می شد؛ اما در این میان، نظرات کاربران الجزیره جلب توجه می نمود. محمد از جده نوشت: «ای مسلمانان باید بدانید که آمریکا دروغ گوترین و فریب کارترین دولت جهان است و بیشترین فتنه انگیزی را در کشورهای منطقه انجام می دهد و همه ی این ها به خاطر منافع خودش است» طارق از آمریکا هم معتقد بود: «من هیچ فایده ای برای ایران در این مسأله نمی بینم. هرکس چیزی می داند، خواهش می کنم به ما هم اطلاع بدهد» در سفر کرمانشاه دو خط عملکردی توسط این رسانه ها دنبال شد. خط اول بایکوت سفر بود که با گذشت زمان شکسته شد و خط دوم، ایجاد سناریویی جدید برای فضاسازی علیه ایران بود؛ تا به این وسیله پوشش خبری سفر کرمانشاه و اخبار پیرامونی آن گم شود و پیام انقلاب اسلامی به ملت ها نرسد. کاربر دیگری به نام هانی تأکید کرد: «در این جا یک چیز وجود دارد که متأسفانه عرب ها به آن توجه نمی کنند و آن این است که نظام آمریکا می تواند دروغ بگوید و با تأیید یک دروغ، افکار عمومی را قانع کند. آمریکا امروز می تواند برای هرکدام از ما و هر نظام و هر حاکمی یک اتهام دست و پا کند. چرا شک دارید که رهبران عرب از آمریکا می ترسند؟ آمریکا یک کشور بزرگ رسانه ای است. حرف آمریکا را باور نکنید؛ حتی اگر رهبران عرب باور کنند» احمد از عربستان هم ابراز داشت: «حرف آمریکا را باور نکنید. او شیطان بزرگ است که می خواهد ما را به جنگ با ایران بکشاند» از سوی دیگر پایگاه «المنار» طی یادداشتی به قلم طلال عتریسی، استاد دانشگاه بیروت نوشت: «سخنان امام خامنه ای پیامی آرام از سرزمینی بود که تحریم ها آن را خسته نکرده است.» المنار در این یادداشت با اشاره به فرمایش های رهبر ایران و تلاش های آمریکایی سعودی ضد ایران تصریح کرد «ایران تنها کشور جهان عرب و اسلام است که با این لحن مقتدرانه و باصلابت با آمریکا سخن می گوید. امام خامنه ای در سخنان اخیر خود می خواست چند پیام به واشنگتن بدهد: آن ها نمی توانند ایران را در جهان عرب تبدیل به یک مترسک بکنند. ایشان هم چنین می خواست این پیام را بدهد که کشورش در مقابل تحریم های گذشته ی آمریکا از طریق شورای امنیت و تحریم هایی که هم اکنون قصد اجرای آن ها را دارد، سر فرود نخواهد آورد. علاوه بر این ها، امام خامنه ای با لحن قاطع خود این پیام را به جهانیان داد که تهران برای هر سناریوی آمریکا در نهایت آمادگی است» نویسنده ی این یادداشت همچنین تأکید کرد: «سخنان امام خامنه ای مانند سخنان شخصی بود که از خودش و توانایی های کشورش مطمئن است. لحن کلام ایشان خالی از هرگونه ترس و تردید و کاملاً روشن و به دور از هرگونه تهدید مستقیم و صدای بلند بود و این نشانه ی سخنان یک پیشوای هدفمند است که می خواهد بگوید کشورش احساس خطر نمی کند و ترس و نگرانی بر آن حاکم نیست» مسأله ی بازداشت دو ایرانی متهم به طراحی ترور در آمریکا و پخش خبر آن در شرایط سفر، گرچه دلایل آمریکایی فراوانی دارد که سیاست صدور بحران یکی از آن هدف ها است، اما در این بین باید به نکته ی مهم دیگری هم توجه کرد. آمریکایی ها نمی خواستند در حالی که در دیگر کشورهای خاورمیانه، مردم خواستار تغییر حاکمان خود هستند، جهان، دلبستگی ایرانیان به اهداف و آرمان هایشان را ببیند. ۲. جنبش وال استریت و پایان سرمایه داری در غرب یکی دیگر از پردامنه ترین مباحثی که از همان آغاز سفر رهبر معظم انقلاب به کرمانشاه مورد توجه رسانه ها قرار گرفت، اظهارات ایشان درباره ی جنبش وال استریت بود که در چند نوبت به آن اشاره شد؛ به طوری که ده ها هزار خبرگزاری، روزنامه و پایگاه اطلاع رسانی و اینترنتی، این بخش از سخنان رهبر انقلاب را به زبان های مختلف پوشش دادند. بیشتر رسانه های دنیا با این تیتر به استقبال فرمایش های ولی امر مسلمین رفتند: «تشکر آیت الله خامنه ای از جنبش وال استریت» بی بی سی نوشت: «آیت الله علی خامنه ای، رهبر انقلاب اسلامی ایران، در اجتماع ده ها هزار نفری مردم در شهر کرمانشاه با اشاره به حوادث وال استریت گفت: ممکن است مسئولان آمریکایی موفق به سرکوب این اعتراضات شوند، اما این تحولات روزی توسعه خواهد یافت تا جایی که به طور کلی نظام سرمایه داری در آمریکا و غرب سرنگون می شود» خبرگزاری یوپی آی ابراز داشت: «رهبر ایران تأکید کرد که نظام سرمایه داری به دوران پایانی خودش رسیده است و سرکوب شدید معترضان از سوی دولت انگلیس بهترین دلیل بر این مسأله است» روزنامه ی کویتی القبس هم با اشاره به سخنرانی رهبر انقلاب در جمع مردم کرمانشاه نوشت: «[آیت الله ]سید علی خامنه ای رهبر ایران گفت که اعتراضات مردمی در آمریکا و اروپا تا سقوط نظام سرمایه داری ادامه خواهد یافت و مسئولان آمریکا تمام تلاش خود را به کار بستند تا از اهمیت اعتراضات در وال استریت بکاهند. رهبر ایران سقوط نظام سرمایه داری در غرب و آمریکا را حتمی دانست» المنار: امام خامنه ای در سخنان اخیر خود می خواست چند پیام به واشنگتن بدهد: آن ها نمی توانند ایران را در جهان عرب تبدیل به یک مترسک بکنند. ایشان هم چنین می خواست این پیام را بدهد که کشورش در مقابل تحریم های گذشته ی آمریکا از طریق شورای امنیت و تحریم هایی که هم اکنون قصد اجرای آن ها را دارد، سر فرود نخواهد آورد. دی پی نیوز هم با انتشار عکسی از ناآرامی های وال استریت، از انتقال این اعتراضات به لندن خبر داد و با ارائه ی گزارشی تفصیلی از اعتراض های مردمی در آمریکا نوشت: «جنبش اعتراضی معروف به تسخیر وال استریت همچنان ادامه دارد و حتی ابعاد وسیع تری پیدا کرده است. در این بین، ]آیت الله[ علی خامنه ای رهبر ایران پیش بینی کرد که این اعتراضات تا سقوط نظام سرمایه داری ادامه خواهد یافت» ۳. تفرقه میان مسلمانان؛ خط استراتژیک بیگانگان وحدت اسلامی و سخنرانی حضرت آیت الله خامنه ای در جمع مردم پاوه نیز مورد توجه رسانه ها و به ویژه رسانه های منطقه قرار گرفت. بسیاری از این رسانه ها با اشاره به تأکید های رهبر انقلاب اسلامی نوشتند: «اختلاف میان شیعه و سنی، چه در سطح جهان اسلام و چه در سطح داخل ایران، خط استراتژیک بیگانگان است و مسلمانان اعم از شیعه و سنی دارای اشتراکات فراوان دینی و عقیدتی هستند» روزنامه ی القبس چاپ کویت در همین باره از قول رهبر انقلاب نوشت: «هیچ کس نمی تواند بین اهل سنت و شیعیان ایران تفرقه ایجاد کند. القبس افزود: رهبر ایران با بیان این که اهل سنت کشورش بدون هرگونه مشکلی در کنار شیعیان زندگی می کنند، تأکید کرد: اگر دشمنان بتوانند بین اهل سنت و شیعیان تفرقه افکنی کنند، به این راضی نخواهند شد و به تفرقه افکنی بین اهل سنت روی خواهند آورد.» رادیو لبنانی النور هم در پایگاه اینترنتی خود نوشت: «امام خامنه ای در جمع باشکوه مردم پاوه در استان کرمانشاه بر وحدت آنها برای مقابله با دشمنان تأکید کرد و گفت: دشمنان مقابل پیشرفت و بیداری مردم مسلمان منطقه توطئه افکنی می کنند و به دنبال فتنه افکنی بین مسلمانان هستند و می خواهند وحدت در امت اسلامی را نابود کنند و از سرمایه های ایشان بهره برداری نمایند» ۴ . ساختار نظام سیاسی؛ ریاستی یا پارلمانی؟ سخنان رهبر انقلاب درباره ی پویا بودن نظام جمهوری اسلامی و شاهدمثال ایشان درباره ی تغییر سیستم حکومتی در ایران از ریاستی به پارلمانی از دیگر محورهایی بود که به صورت بسیار جدی مورد توجه و گمانه زنی رسانه ها قرار گرفت. رسانه هایی چون فاکس نیوز و روزنامه ی انگلیسی تلگراف در این باره نوشتند: «اظهارات رهبر ایران مبنی بر احتمال حذف ریاست جمهوری و تشکیل نظام پارلمانی، نوعی تهدید از سوی ایشان به رئیس جمهور بود» روزنامه ی اماراتی البیان در همین زمینه نوشت: «آیت الله خامنه ای از احتمال برچیده شدن ساختار ریاستی و تبدیل شدنِ آن به نظام پارلمانی سخن گفت و همین عبارت کوتاه، موجی از تحلیل های سیاسی را به همراه داشت و بیشتر روزنامه های ایران را بر آن داشت تا همین جمله ی کوتاه را تیتر کنند» خبرگزاری فرانسه نیز نوشت: «رهبر ایران از تغییر ساختار سیاسی در ایران سخن گفت و البته از آن به عنوان یک احتمال یاد کرد، اما طرح این احتمال، باب جدیدی از بحث درباره ی انتخاب رئیس جمهور در ایران را گشود» مجله ی خبری دیپلمات هم با اشاره به فرمایش های رهبر انقلاب درباره ی ساختار سیاسی ایران، به تحلیل شرایط کنونی در ایران پرداخت و این سؤال را در برابر خوانندگانش مطرح ساخت که «آیا احمدی نژاد آخرین رئیس جمهور ایران خواهد بود؟» طرح یک مثال آن چنان مورد توجه رسانه ها قرار گرفت که خودبه خود محورهای مهم سخنرانی دیدار دانشجویان مغفول ماند. با نگاهی به دیدارهای دانشجویی رهبر معظم انقلاب در سفرهای استانی سال های گذشته این نکته مشخص است که رهبری در این دیدارها به ارائه ی مباحث مبنایی و اندیشه ای در حوزه ی انقلاب اسلامی می پردازند. طرح بحث «ضرورت اعتماد به نفس ملی» در یزد، «نگاه کلان به اهداف و خصوصیات و موانع انقلاب اسلامی» در شیراز، «نمای کلی و الزامات پیشرفت بومی» در سنندج، «ضرورت و اهمیت بصیرت» در قم و پرداختن به «زنجیره ی منطقی حرکت انقلاب اسلامی» در دانشگاه رازی کرمانشاه؛ زنجیره ای که از انقلاب اسلامی شروع و به جامعه ی اسلامی ختم می شود. در این میان بحث پیری و جوانی نظام اسلامی و معنای نوسازی در جمهوری اسلامی مطرح شده است: «نوسازی نظام ممکن است، اما به معنای تجدیدنظر در آرمان ها نیست؛ زیرا این آرمان ها فطری است»۱ و «نوسازی به معنای تغییر نظامات، تغییر سازوکارها، تغییر سیاست ها، عملی است، ممکن است، در مواردی هم لازم است و مانع از تحجر است؛ منتها باید بر طبق اصول باشد. »۲ دو مثال هم مطرح شده است؛ یکی اصل ۴۴ و دیگری تغییر نظام ریاستی که رسانه ها به اولی توجهی نمی کنند ولی دومی تیتر اصلی صفحات می شود و خط اصلی سخنان رهبری در هیاهوی این مثال مورد غفلت واقع می شود. * * * رفتار رسانه ای جبهه ی غرب در سفر رهبر انقلاب اسلامی به کرمانشاه در مقایسه با سفر قم دو تفاوت عملکردی داشت. در سفر قم سیاست گذاری آنها از همان روز اول بر پوشش اخبار و نمایش آن بر اساس خواست خودشان بود. به همین دلیل تمام تمرکز خبری خود را بر روی سخنرانی روز اول و عبارت «میکروب سیاسی» بردند. اما استقبال مردم، مراجع و علما و برنامه های سفر، همگی برخلاف پیش بینی های آنها از آب درآمد و پوشش خبری سفر قم به ضرر آنها تمام شد. شاید از همین رو بود که در سفر کرمانشاه دو خط عملکردی توسط این رسانه ها دنبال شد. خط اول بایکوت سفر بود که با گذشت زمان شکسته شد و خط دوم، ایجاد سناریویی جدید برای فضاسازی علیه ایران بود؛ تا به این وسیله پوشش خبری سفر کرمانشاه و اخبار پیرامونی آن گم شود و پیام انقلاب اسلامی به ملت ها نرسد. اما آیا پیام انقلاب اسلامی به ملت ها نرسیده است؟