طراحان برنامه پنجم توسعه، از برنامه جبهه پایداری برای اداره کشور می گویند/اصرار داشتیم در طرح تحول اقتصادی هدفمندی یارانه ها آخرین حلقه باشد/ تصمیم گیران اقتصادی کشور نباید خودشان منفعت خصوصی داشته باشند

به گزاش پایگاه اطلاع رسانی جبهه پایداری انقلاب اسلامی، در یکی از آخرین جلسات جمع بندی برنامه دولت یازدهم که با حضور دکتر باقری لنکرانی برگزار شد، دکتر پرویز داودی مسئول تدوین برنامه دولت یازدهم در گفت و گو با سایت خبری رجانیوز سخنان مهمی درباره چارچوب این برنامه، مشکلات اقتصادی و راه حل های آن بیان کرد که مشروح این سخنان در ادامه می آید. نقاط ضعف و قوت دولت را باید از فرمایشات رهبری گرفت فرمایش مقام معظم رهبری است که دولت بعدی باید نقاط مثبت دولت های قبل را داشته و نقاط منفی را نداشته باشد. تحلیل مثبت و منفی را هم از هوا نمی گیریم، بلکه از خود فرمایش های مقام معظم رهبری می گیریم. باید ببینیم در فرمایش های ایشان چه چیزهایی مثبت و چه چیزهایی منفی تلقی می شوند؟ به نظر می رسد عده ای این جمله را گرفته اند، اما مثبت و منفی را از خودشان تعریف می کنند. سعی کردیم تا آنجا که توانمان اجازه می دهد، این تیترها را از فرمایش های ایشان جمع بندی کنیم و نقاط مثبت و منفی را بر اساس آن در اینجا مطرح کنیم. حمایت رهبری از دولت نهم بی سابقه بود نکته بعدی این است که در دولت نهم یک گفتار مترقی مطرح شد و مقام معظم رهبری حمایت همه جانبه ای از این دولت کردند، به طوری که از هیچ کس تا آن زمان چنین حمایتی نکرده بودند و این حمایت بی سابقه ای بود. این فرمایش ها همراه بود با اعمالی که دولت نهم همراه با گفتار انجام می داد، یعنی فقط حرف نبود و عملاً هم انجام می شد. بعضی از اعمال به نتیجه لازم نرسیدند. شاید چون زمانش مقتضی نبود یا امکانات کافی وجود نداشت و یا شاید چون موانعی را ایجاد می کردند. پس یکی از نکات این است که دولت یازدهم باید آن اعمالی را که به نتیجه نرسیده است به نتیجه برساند و جمع کند. اعمالی که مقام معظم رهبری حمایت کردند، هم در گفتار دولت نهم بود و هم در اعمالش. کارها در دولت دهم در حد حرف باقی ماند در دولت دهم به تدریج این اتفاق افتاد که گفتار در بسیاری از اوقات در همان حد حرف باقی ماند، البته در بعد اقتصادی. در بعد سیاسی و فرهنگی یک مقدار وضعیت متفاوت است، ولی اعمال کاملاً متفاوت بود، یعنی گفتار با اعمال هیچ تطبیقی نداشت. اعمال یک چیز دیگر شد، گفتار چیز دیگری. بدیهی است که دولت یازدهم آن اعمال را انجام نخواهد داد. در ابعاد سیاسی وسیع تر است، در ابعاد فرهنگی خیلی وسیع تر است، در ابعاد اقتصادی هم در مواردی گفتار همان گفتار قبلی است، ولی اعمال، اعمال دیگری است. نباید دولتهای قبل را بکوبیم نکته بعد این است که در بحث پیشرفت توأم با عدالت هم نباید چه در گفت و شنود با اهالی رسانه و چه در گفتگوی میان خودمان در این دام بیفتیم که دولت های قبل و کاندیداها را بکوبیم. ما حرفمان را می زنیم، بی آن که کسی را بکوبیم، چون مردم از دعواها ناراحتند، بنابراین نباید حامی دعوا باشیم، بلکه باید حرف خودمان را با قدرت بزنیم و بگوییم این کار را دنبال خواهیم کرد. ما تقریباً تمام این نکات را از فرمایش های مقام معظم رهبری در آورده ایم، ولی احساس می کنیم یک سری وظایف، وظایف حاکمیتی دولت هستند یک سری وظایف سیاستی. وظایف حاکمیتی دولت همان مسکن مهر، خوراک، ازدواج، کالاهای اساسی و… است که دولت باید برای مردم تأمین کند، ولی از دید سیاستی کارهایی باید انجام شوند که یک سری از آنها را می شود گفت و یک سری را نمی شود گفت. در این بخش باید کارهایی انجام بشوند که ظرف درست شود. مشکلی که ما داریم ظرف است. داریم در ظرفی دعوای سیاستی می کنیم و می گوییم آن را بالا ببر و پایین بیاور و این کار را بکن یا نکن، درحالی که اساساً آن ظرف، ظرف خرابی است. طرح تحول اقتصادی می خواست ظرف سازی کند/اصرار داشتیم در طرح تحول اقتصادی هدفمندی یارانه ها آخرین حلقه باشد یکی از اولین مسائل ریشه ای که این ظرف را درست می کند شبکه اطلاعاتی به هم پیوسته و منسجم است. چرا در دولت نهم به طرح تحول رسیدیم؟ برای این که طرح تحول می خواست ظرف سازی کند. در طرح هدفمند کردن یارانه ها یکی از اصرارهایی که از اول داشتیم این بود که طرح تحول و هدفمندی باید آخرین مسئله باشد. اولین مسئله باید ساختارها باشند و بانک اول از همه قرار بگیرد. گفتیم اولویت بدهید و تا بانک درست نشده است، هدفمندی نکنید. این را من یک بار و دو بار نگفتم، ده ها بار گفتم. چرا؟ چون بانک یکی از ظرف هاست. شبکه اطلاعاتی ای که آقای میرکاظمی انصافاً خیلی خوب و قوی داشت انجام می داد و من تعجب می کنم که چطور میرکاظمی (Fade) شد، درحالی که او داشت کدهای کالایی و کدبندی شرکت ها را انجام می داد. ما جلسات متعددی برای سیستم اطلاعاتی داشتیم. از اداره ثبت اسناد و احوال و وزارت بازرگانی در نرم افزارهای مختلف می آمدند، از نظام بانکی می آمدند، وزارت اقتصاد و دارایی، مالیات، گمرک و… تا نظام اطلاعاتشان را به هم پیوسته کنند. این قضیه وسط کارها شد، درحالی که ظرف را این می سازد. این ظرف را نساختیم، در ظرفی معیوب سیاست های هدفمندی یارانه ها را اجرا کردیم. پس یکی از اساسی ترین مسائل، شبکه اطلاعاتی ظرف سازی است که بحث بسیار حساسی است و لازم باشد این بحث را باز می کنیم. مسئله بعد بحث مبارزه با مفاسد است. ما یک آئین نامه دادیم که آنهایی که از مدیرکل به بالا هستند حق ندارند شغل خصوصی داشته باشند. تصمیم گیران اقتصادی کشور نباید خودشان منفعت خصوصی داشته باشند، درحالی که همین الان در مراکز حساس تصمیم گیری کسانی را گذاشته ایم که خودشان تاجر و کارخانه دارند. چنین فردی که نمی تواند برای منافع مملکت تصمیم بگیرد. وقتی به علامه حلی گفتند موش در چاه افتاده است، فتوا بده که آیا آب این چاه نجس است یا نه؟ اول چاه منزلش را پر کرد، بعد فتوا داد. ما سر همه چاه هایمان گشاد است و می خواهیم برای مردم فتوا بدهیم. نمی شود. ما گفتیم و نشد. حالا یا دولت نتوانسته است انجام بدهد یا مجلس. به هر حال لایحه جلو نرفت. یعنی باید سیاست گذاری کرد. منظور منافع است. علامه حلی گفت اول من باید منفعتم را بِبُرم تا بتوانم فتوا بدهم. بحث مبارزه با مفاسد اقتصادی باید اولویت دوم ما برای ظرف سازی باشد. ظرف ما خراب و معیوب است. در این ظرف هر سیاست اقتصادی ای که بریزید، نتیجه درست نمی دهد. حالا آقای لنکرانی بیاید و بگوید شیوه مثلاً آقای سید کاظم رجایی یا شیوه آقای نیلی که دو طیف کاملاً متضاد هستند. یکی از اقتصاد اسلامی حرف می زند و دیگری از اقتصاد سرمایه داری تئوکلاسیکی صِرف. تا ظرف خراب است، هر یک از این شیوه ها را اعمال کنید، نتیجه خراب خواهد شد و مهم نیست چه کسی بیاید. اهمیت انضباط مالی نکته سومی که این ظرف می تواند درست بشود، بحث انضباط است. عدد و رقم راحت ترین چیزی است که می تواند منضبط باشد، چون حسابداری ها و حسابرسی های قوی داریم، همدیگر را چک می کنند و در مسائل مالی امکان بی نظمی نیست. کالا نیست که معلوم نشود چیست، بلکه پول است و عدد و رقم که ثبت می شود و فن حسابداری هم بسیار فن پیشرفته ای است. پس انضباط مالی هم ظرف بعدی را می سازد. اگر این ظرف سازی ها را انجام بدهیم، می توانیم قدم اول را برداریم. رشد اقتصادی باید همراه با عدالت باشد نکته بعدی این است که باید سیاست را درون این ظرف بریزیم. این سیاست باید اهداف داشته باشد. مهم ترین هدف ما باید پیشرفت توأم با عدالت باشد. اخیراً دولت در حوزه اقتصاد کارهایی کرده است که فکر می کند رشد به دست خواهد آمد، ولی عدالت دارد زیر پا له می شود، بماند که رشد هم فقط در مرحله فکر است. وقتی نرخ ارز در عرض پنج ماه بیش از سه برابر می شود، (GDP) یا تولید ناخالص ملی ما نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار است، این (GDP) چون مال ارزش افزوده است، وقتی در اقتصاد معامله می شود هر یک تومان ارزش افزوده تقریباً ۱۵ ریال معاملات واسطه ای دارد که روی هم می شود ۲۵ هزار میلیارد، یعنی ۵۰۰ هزار میلیارد دلار و حدود ۱۵۰۰ میلیون و ۲۰۰، ۳۰۰ میلیارد کل ارزش معاملات اقتصادی کشور با دلار ۱۰۰۰ تومان است. خیلی معقول است که فکر کنیم ده درصد این می تواند به صورت تنخواه باشد که حتماً بیشتر از این است و خیلی معقول است که فکر کنیم با توجه به اقتصاد نفتی ما چون ۷۰ درصد بودجه ما از نفت است ۷۰ درصد این رقم دلاری باشد، یعنی یک حساب سرانگشتی کلان در تنخواه دلاری کنیم، ۷۰ درصد، ۱۵۰۰ تا یک چیزی حدود ۱۰۰ تا می شود، یعنی ۹۰، ۱۰۰ میلیارد دلار در دست اشخاص حقیقی و حقوقی است. آمارها نشان می دهند چون روی معوقه ها کار می کردیم، این آمارها را دیده ام چیزی حدود ۳۰۰ نفر ۷۰ درصد این منابع ارزی را در اختیار دارند که می شود حدود ۷۰، ۸۰ میلیارد دلار و در نتیجه ما در ظرف شش ماه ثروت این ۳۰۰ نفر را سه برابر کرده ، یعنی ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به اینها داده ایم. سئوال؟ این ۳۰۰ نفر در این شش ماه چقدر کارآیی داشته اند؟ مگر رشد تولید جامعه ما در سال ۹۰ چقدر بوده است؟ پنج درصد؟ پنج درصد کجا، ۲۰۰ درصد یا ۳۰۰ درصد کجا؟ ۱۰۰ هزار میلیارد تومان داشته اند حالا شده است ۳۰۰ هزار میلیارد تومان. وقتی می گوییم سیاست ها باید مردمی باشند، سیاست باید طوری باشد که ۷۰ میلیون منفعت ببرند و اگر آن ۳۰۰ نفر برادر بزرگ تر ضرر کنند اشکال نداشته باشد، ولی این سیاست باعث شد ما از ۷۰ میلیون نفر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کشیدیم، چون وقتی تولید بالا نرود، این ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از جیب ۷۰ میلیون نفر بیرون کشیده شده است. سیاست ها باید همگانی و مردمی باشند. آیا این یک سیاست همگانی بوده است؟ استدلال می شود که دست ما نبوده است. من می گویم نخیر! دست ما بوده است. نفت نصف شده است؟ باشد، نصف شده باشد. گاز دست ما بوده است. مگر در سال ۷۴ اتفاق نیفتاد؟ اقتصادی که فقط ۳۰۰ میلیون دلار ارز داشت و ۴۰ میلیارد دلار بدهی. چطور این اقتصاد هم توانست تورم را بخواباند و بکند پانزده درصد، هم رشد تولید را بالا ببرد و هم همه چیز را کنترل کند؟ پس می شود انجام داد. هر سیاستی که اتخاذ می کنیم باید ببینیم همه مردم نفع می برند یا یک عده خاص تحریم اثر کرده است، ولی دولت به راحتی می تواند مهار اقتصاد را بگیرد و محکم کند و نگذارد تحریم اثر کند. مگر کنترل نشد؟ بنابراین سیاست باید همگانی باشد. هر سیاستی که اتخاذ می کنیم باید ببینیم همه مردم نفع می برند یا یک عده خاص؟ منتهی آن ظرف ها که درست بشوند، این سیاست ها را می شود اعمال کرد. الان می خواهند نرخ سپرده بانکی را بالا ببرند. فکر می کنید در نتیجه بالا بردن نرخ سپرده بانکی چه اتفاقی می افتد؟ ساختار اقتصاد ما یک ساختار انحصاری است. تصمیمات، تصمیمات انحصاری هستند. یا شرکت های دولتی است که انحصاری هستند یا بخش های خصوصی بزرگی هستند که انحصاری اند. بخش خصوصی کوچک هم انحصاری است. چرا؟ چون صنف و اتحادیه دارد و صنف و اتحادیه هستند که تصمیم گیری می کنند. وقتی تصمیم یکی شد، می شود انحصاری. مهم نیست مالکیت ها جدا باشند؛ ولذا ساختار، ساختار انحصاری است و در این ساختار انحصاری همگی (Pass-Plus) هستند. یعنی چه؟ یعنی وقتی می خواهند قیمت ها را تعیین کنند می پرسند چقدر هزینه داریم؟ وقتی ارز سه برابر می شود، می گویند من مواد اولیه را با این ارز وارد می کنم. در اقتصاد ایران ۳۵ درصد تولید ما هزینه های مالی است. سوال: استاندارد دنیا چقدر است؟ در آلمان ۴۰ درصد است. سوال: یعنی وضع اقتصادی آنها خراب تر از ماست؟ آنها سیستم های مالی شان را تنظیم کرده اند و بخش های تولیدی شان هم قوی عمل می کنند. اشکالات آن سیستم روی بخش تولید اثر نگذاشته است. سوال: در مورد آلمان مطمئن هستید؟ بله، از آلمان یک مقاله گرفتیم، حساب شده بود ۴۰ درصد هزینه مالی در آلمان بود. به چند دوره برمی گردد، یعنی مثلاً جنسی که الان به عنوان پلاستیک فروخته می شود، چند مرحله را طی کرده تا پلاستیک شده است. در نفت و پتروشیمی در هر مرحله هزینه مالی به ماده اولیه افزوده شده است. یعنی مثلاً پلاستیک ساز از پتروشیمی محصولی را می خرد. از او می پرسیم هزینه مالی تو چقدر است؟ می گوید پانزده تا بیست درصد. می پرسیم چقدر بابت محصولات پتروشیمی می دهی؟ مثلاً می گوید ۴۰ درصد هزینه های من محصولات پتروشیمی هستند، چون ماده اولیه من اند. می رویم سراغ پتروشیمی و می پرسیم چقدر بابت هزینه مالی می دهی؟ می گوید ۲۰ درصد. ۲۰ ضربدر ۴۰ می شود هشت درصد که به این ۲۰ درصد پلاستیک اضافه می شود. ما تک تک این مراحل را حساب کرده ایم. یعنی هزینه های تجمعی شده این قدر… بله، هزینه مالی اقتصاد کشور و نه یک واحد تولیدی که در واقع این شرکت ها تو در تویی که ماده اولیه می خرند تا محصول نهایی به دست شما می رسد، حساب کردیم هزینه مالی کل شد ۳۵ درصد. حالا این نرخ را بالا ببرید. چه اتفاقی می افتد؟ طرف می گوید من که دارم ۲۰ درصد به بانک می دهم و پلاستیکم این قدر شده است، وقتی این ۲۰ درصد بشود ۳۰ درصد، پلاستیکم را باید چند حساب کنم؟ دوم: شمایی که می خواهید در اقتصاد ایران سرمایه گذاری کنید، چه سرمایه گذاری ای باید بکنید که ۲۰ درصد به بانک بدهید؟ این هزینه فرصت شماست. آیا می شود زیر ۴۰ درصد به سراغ سرمایه گذاری رفت؟ و آیا کارآیی و بهره وری اقتصاد ما ۴۰ درصد هست؟ به جز دلالی و بعضی از کارهای تجاری می شود بیش از ۴۰ درصد درآورد؟ کدام واحد تولیدی می تواند ۴۰ درصد سود بدهد، منظور تولید است، نه تجارت. بهره وری و کارآیی ما چنین چیزی را نمی تواند بیرون بدهد، بنابراین وقتی این را بالا ببریم چه اتفاقی می افتد؟ به سمت کارهای دلالی (Shift) می کند یا یک موقعیت انحصاری جور می کند که قیمت ها را بالا ببرد. یعنی نرخ سپرده بالاتر یا تورم بالاتر را موجب می شود یا حرکت سرمایه ها از تولید به سمت دلالی. برای همین است که الان چند درصد (GDP) ما بخش تجارت است؟ ۵۴ درصد. آیا اقتصاد ما باید ۵۴ درصدش بخش تجارت باشد؟ پس تولید کو؟ تازه همان هایی هم که اسم تولید دارند، وقتی خوب نگاهشان می کنی معلوم می شود که چگونه دارند تولید می کنند. در اجرای یک سیاست باید ببینیم چه کار داریم می کنیم و آیا پیشرفت همراه با عدالت، یعنی پیشرفت همگانی، پیشرفتی که همه مردم درگیر این قضیه باشند تا عدالتی رخ بدهد، محقق می شود یا نه؟ نباید این طور باشد که مردم بیگانه باشند. این برای تقویت پایه های سیاسی نظام هم خوب است. وقتی مردم درگیر شدند، قدر مملکتشان را بهتر می دانند. اینها چیزهایی است که در اجرای سیاست هایمان باید در نظر بگیریم. سعی کرده ایم تا آنجا که ممکن است این ایده ها را در سیاست گذاری هایمان بیاوریم. مثالی در باره صادرات می زنم. آیا بالا رفتن نرخ ارز به نفع صادرات است؟ به نفع صادرکنندگان است و نه به نفع صادرات. یعنی به ضرر تولید. مگر صادرکنندگان ما چند نفرند؟ چه میزان از بخش های تولیدی ما صادرکننده هستند، آن هم صادرکنندگان عمده؟ وقتی آقا می گویند تولید ملی یا اقتصاد بدون نفت، همه می گویند صادرات غیرنفتی، درحالی که چه کسی گفته است اقتصاد بدون نفت یعنی صادرات غیرنفتی؟ اقتصاد بدون نفت یعنی واردات تحدید شود و تولید ملی جلو برود. بعضی از این مفاهیم باید بین خودمان باز و در باره آنها چالش شود. بعضی چیزها را هم نمی شود گفت، چون اگر بگوییم هجمه می شود، بنابراین باید کلی گفت و گذشت، ولی بعضی چیزها مثل مبارزه با فساد را باید گفت یا چیزی که مد نظر آقا بوده است و ایشان بارها گفته اند یا انضباط و قانون گرایی را باید گفت، به ویژه انضباط مالی را. الان در مسائل مالی منضبط نیستیم، به هیچ وجه نیستیم. مسائل مالی ما به شدت مخدوش اند. این را باید گفت بعضی چیزها را می شود گفت، بعضی چیزها را نمی شود، چون هجمه می شود، ولی اینها را باید باز کرد و گفت و به چالش کشید، چون ممکن است این قضیه در طرف فقط یک نظر باشد، ولی دوستان دیگر از آن طرف بیایند و چالش کنند. همین آقای رجایی و آقای دهقانی بارها با ما چالش کرده اند. ما از خدا می خواهیم که دیگران هم بیایند و با ما چالش کنند، چون شاید داریم اشتباه می کنیم و موضوع باید روشن شود. بنابراین ما طرح تحول اقتصادی و شبکه اطلاعاتی را واقعاً قبول داریم، ولی نه این که هدفمندی قبل از طرح تحول انجام شود. حتی بعد از این که آقای احمدی نژاد طرح هدفمندی را انجام دادند، رفتم خدمتشان و گفتم آقای دکتر! ما که نظرمان این بود اول بانک ها را انجام بدهید و بعد به سراغ هدفمندی بروید. حالا شما طرح هدفمندی را انجام داده اید. من از شما دو خواهش دارم. برای انجام اینها دو کار را انجام بدهید تا این حداقل موفق شود. ۱)تنظیم بازار را رها نکنید و از ابزار تعزیرات که در اختیار شماست استفاده کنید. ۲)نرخ ارز را تکان ندهید، اگر هم توانستید پایین بیاورید. اینها کار هدفمند کردن را تسهیل می کند و زودتر به ثمر می رسد. ایشان انصافاً از آذرماه تا اردیبهشت ماه تنظیم بازار را انجام دادند و خیلی خوب تنظیم کردند. نرخ ارز را هم دست نزدند، ولی بعد از آن، هم تنظیم بازار زمین خورد، هم نرخ ارز بالا رفت و با بالا رفتن نرخ ارز، انگار نه انگار که هدفمندی شده است، یعنی ارز که بالا رفت مثل این است که هیچ هدفمندی ای نشده است، چون هدفمندی برای این بود که قیمت های انرژی به قیمت های تعادلی برسد. مثلاً بنزین را از ۱۰۰ تومان، ۴۰۰ تومان کردیم، ولی بنزین ۶۰۰ تومانی با قیمت ارز سه هزار و خرده ای، ۶۰ سنت شده است. آیا هدفمندی کرده ایم؟ تمام زحمت هایی که شبانه روز کشیده شد، یکسره به باد رفت. حقوق بچه هایی را که در تنظیم بازار کار می کردند، آقایان وزارت بازرگانی را نمی دادند. یعنی چه؟ وقتی قرار بود نرخ ارز بالا برود، آقایی که مال اتاق بازرگانی بود و همگی او را می شناسید، رفت معاون ارزی بانک مرکزی شد، بعد از آن نرخ ارز بالا رفت، دو سه ماه بعد ایشان از آنجا برکنار شد. این یعنی به زمین زدن احمدی نژاد. احمدی نژاد به معنای این سیاست های درست. ما اینها را به ایشان گفته بودیم، اما همه چیز رها شد. حالا احمدی نژاد صحبت های قدیمی را می کند، ولی در عمل هیچ یک از آنها اجرا نمی شود و عمل، عمل دیگری است. انتهای پیام/