آیت الله مصباح یزدی: تشریح مولفه های سبک زندگی اسلامی/ دلسوزی برای محرومان و تقویت عواطف انسانی

به گزارش پایگاه رسمی جبهه پایداری انقلاب اسلامی به نقل از پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در مصاحبه با برگزارکنندگان همایش ملی سبک زندگی در پاسخ به چیستی مفهوم سبک زندگی اسلامی گفت: واژه سبک زندگی که به عنوان یک واژه کلیدی در ادبیات امروزین مطرح شده است به لحاظ لغوی و موارد استعمال بسیار گسترش یافته است و به رفتارهای خاصی که فرد برای زندگی خود انتخاب می کند تا رفتارهای خانوادگی، محلی، شهری، کشوری و بین المللی قابل اطلاق است. از این جهت می شود سبک زندگی را به ویژگیهای رفتاری انسان تعریف کرد و به حسب اختلاف ویژگی ها، سبکهای متعددی را در نظر گرفت. آیت الله مصباح یزدی با اشاره به تقسیم بندی ها و برشمردن زوایای مختلف سبک زندگی، گفت: نخستین تقسیم بندی از لحاظ گستره متعلق است که سبک زندگی فرد، خانواده، یک گروه خاص، اهل یک شهر و منطقه، تا سبک زندگی بین المللی را شامل می شود. این تقسیم بندی در مردم شناسی به کار می رود و خود به خود بار ارزشی مثبت یا منفی ندارد و به صورت توصیفی بیان می کند که اهل هر منطقه ای چه ویژگی رفتاری دارند. وی در ادامه افزود: تقسیم بندی دیگر به لحاظ عواملی است که در ویژگی های سبک زندگی مؤثر هستند. این عوامل عبارتند از: عوامل طبیعی، اقلیمی و جغرافیایی، و عوامل اجتماعی و تاریخی، و نیز عوامل فرهنگی که به نوعی عوامل ارزشی محسوب می شوند. آیت الله مصباح یزدی قسم سوم را ارزشی دانست و بیان کرد: در این منظر، روشهای زندگی جوامع مختلف بررسی و ارزش گذاری می شود که نتیجه آن، به انتخاب روش خوب منتهی می شود. آنچه امروز با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری مورد نظر است، منظر سوم است. در این دیدگاه فقط بحث توصیفی و تاریخی نیست؛ بلکه منظور این است که ما سبک های زندگی را با معیار و سنجش اسلام بررسی و ارزش یابی کنیم. وی ادامه داد: در سبک زندگی اسلامی، سبک زندگی یک فرد منظور نیست؛ بلکه منظور یک رفتار اجتماعی و جمعی است. حال آن که در اجتماع نیز تمام افراد ملحوظ نیستند، بلکه یک روش غالب و رایج مورد بحث قرار می گیرد. کلمه اسلامی نیز تصریح می کند که معیار ما مشخص است و ما از دیدگاه ارزشی بحث می کنیم و می خواهیم ببینیم که چه سبکی درست است و باید داشته باشیم و چه سبکی غلط است و باید از آن دوری کنیم. آیت الله مصباح یزدی ضوابط ارزش یابی به منظور تهیه سبک زندگی اسلامی را دارای متد خاص دانست و گفت: این که چه ارزش هایی موجود و چه سبک هایی در زندگی ما معمول است، نیازمند یک تحقیق جامعه شناختی است که باید با متد خاص خود صورت گیرد؛ اما این که بدانیم ارزش های اسلامی که معیار سنجش است، چیست، این را نمی توان با این متد معین کرد. رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: پس از این که سبک زندگی رایج جامعه را دانستیم، باید ببینیم که این سبک با سبک زندگی اسلامی و ارزش هایی که اسلام در رفتار معتبر می داند مطابقت دارد یا ندارد و برای آنچه با آن مطابقت ندارد چاره جویی کرد تا کمبودهای آن جبران شود و مردم به سوی آن حرکت کنند. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نظر بسیاری از مسئولان و اندیشمندان، نخستین و اساسی ترین گام برای معرفی مدل و ساختار سبک زندگی اسلامی باید از سوی طلاب و حوزه های علمیه برداشته شود. به نظر شما برای نظریه پردازی درباره سبک زندگی اسلامی چه کارهایی باید انجام داد؟ تصریح کرد: به طور کلی ما باید بدانیم چه چیزهایی را باید بررسی کنیم تا بتوانیم طرحی را برای سبک زندگی اسلامی معرفی کنیم و سپس به دنبال عوامل مناسب برای اجرایی شدن آن باشیم. آیت الله مصباح یزدی مفهوم سبک زندگی اسلامی را که در فرمایشات مقام معظم رهبری آمده است بسیار گسترده و وسیع دانست و تأکید کرد: استنباط بنده از فرمایشات رهبر معظم انقلاب این است که گستره این مهم بسیار وسیع است، اما زاویه بحث ارزشی و معیار ارزشی آن نیز اسلام است. با توجه به پسوند اسلامی ما باید همه مسایل را از دیدگاه ارزشی، نه صرفاً عوامل طبیعی و اقلیمی، بررسی کنیم. در واقع، ما می خواهیم ببینیم انسان ها براساس نظام ارزشی خودشان چه سبک زندگی را باید داشته باشند و چون نظام ارزشی ما نظام ارزشی اسلام است، باید براساس این نظام رفتارهای خانوادگی تا بین المللی موجود را بررسی کنیم. این استاد حوزه علمیه تأکید کرد: برای این که در جهت منویات رهبری اقدامی درخور انجام دهیم، باید دو نوع فعالیت و برنامه ریزی داشته باشیم. نخست برنامه کوتاه مدت و دوم، برنامه بلندمدت. وی در برنامه ریزی کوتاه مدت، ضرورت و امکان حل مهم ترین مسائل را حائز اهمیت دانست و گفت: در این برنامه ریزی باید اهم مسایل گلچین شود و حداکثر در مدت ۲ یا ۳ سال نتیجه ای ارایه شود. آیت الله مصباح یزدی گفت: وقتی ما بپذیریم که باید سبک زندگی را براساس ارزش های اسلامی بررسی کنیم، باید چند نوع مطالبه داشته باشیم. نخست، توصیف وضع موجود. دوم، طراحی وضع مطلوب و سوم، راهی را که باید پیمود. وی تحقق مطالبه نخست را کار جامعه شناسان آگاه به ارزش های اسلامی دانست و افزود: می توان مجموعه ای محدود به عنوان مجری طرح در نظر گرفته شوند که به هر دو حوزه معرفی اشراف داشته باشند، یعنی هم در حوزه جامعه شناختی و هم در توصیف وضع موجود نسبت به ارزش های اسلامی خبره باشند. آیت الله مصباح یزدی تحقیقات میدانی بر اساس واقعیات عینی جامعه را مورد تأکید قرار داد و گفت: برای نظریه پردازی در باره واقعیات جامعه باید به درستی از وضعیت عینی و نقاط ضعف و قوت جامعه آگاهی داشته باشیم؛ چراکه در غیر این صورت نظریه پردازی ما ذهنی خواهد بود. وی در ادامه خاطر نشان کرد: از آن جا که مسایل ارزشی به ویژگی های رفتار فردی و اجتماعی انسان ها مربوط است، این مسایل شامل مسایل فقهی و اخلاقی نیز می شود که باید از دانشمندان اسلامی که در فقه و مبانی ارزشی آن یعنی اخلاق اسلامی خبره هستند در بررسی طرح مشارکت داشته باشند؛ چراکه اگر فقط به دانشمندان فقه اکتفا کنیم به نتیچه مطلوب نمی رسیم. آیت الله مصباح یزدی با اشاره به این که هنوز درباره مبانی احکام از دیدگاه ارزش های اخلاقی فعالیت های کافی صورت نگرفته است، گفت: آیاتی که درباره عرفی ترین مسایل در قرآن آمده، متضمن مسایل اخلاقی است و به تعبیری، بسیاری از مسایل اسلامی بیش از آن که فقهی باشد اخلاقی است. وی شناخت و مبنا قراردادن ارزش هایی که پشتوانه احکام فقهی یا ضوابط حاکم بر آن هاست و یکی از ادله فقه به شمار می رود را همان برنامه بلندمدت دانست و تأکید کرد سبک زندگی صحیح اسلامی باید با آن ارزش ها سنجیده شود. رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در پاسخ به سوالی مبنی بر وظایف نهادهای مختلف اجتماعی و حکومتی از قبیل حوزه های علمیه، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ایجاد سبک زندگی اسلامی چگونه است ، متذکر شد: پس از این که محققان ضوابط حاکم بر رفتار جامعه اسلامی در عرصه های مختلف را تعیین کردند و با توجه به نقطه ضعف های وضع موجود در صدد ارایه راه کار برای رسیدن به اهداف مطلوب برآمدند، نوبت این است که بدانیم باید با چه نهادی مشارکت داشته باشیم و آن نهاد چه مسؤولیت خاصی را باید عهده دار شود. وی ادامه داد: روشن است که قانونی شدن طرح برای رسمیت یافتن و اجرایی شدن از طریق شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی است و باید نهادهایی چون حوزه های علمیه، صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش و علوم و… از طریق تهیه و تدوین کتب درسی و سیاست گذاری برای تهیه پایان نامه های مرتبط مشارکت داشته باشند، اما این یک برنامه بلندمدت و زمان بر است. آیت الله مصباح یزدی تأکید کرد: در حال حاضر نمی توان منتظر شد تا نظریه پردازی و برنامه سازی جامعی برای اجرا فراهم شود. برای این که به نیازهای فوری و ضروری جامعه پاسخ داده شود، باید گروهی مسایل را اولویت بندی کنند و آن هایی را که تأثیر بیشتری بر فرهنگ و رفتار جامعه دارند گلچین و بررسی کنند. وی با بیان ویژگی های این گروه خاطر نشان کرد: باید از گروهی بهره جست که از آمادگی و جامعیت نسبی برخوردار باشند تا بتوانند به طور موقت برنامه ریزی و نظریه پردازی کنند. این گروه باید با فقه و اخلاق اسلامی به عنوان نظام ارزشی اسلام و نیز با سازوکارهای اجتماعی که در علوم بحث شده است آشنایی داشته باشند. آیت الله مصباح یزدی با توجه به آشنایی طلاب علوم دینی با مبانی ارزشی اسلام، مسؤولیت و وظایف آنان را سنگین تر و بیشتر دانست و گفت: برای این که کار علمی براساس شرایط عینی جامعه ارایه شود باید از اساتید دانشگاهی نیز بهره جست و بین نهادهای حوزوی و دانشگاهی از ابتدا همکاری وجود داشته باشد؛ چراکه اگر بخواهیم یکی از نهادها را نادیده بگیریم کار به سامان نخواهد رسید. رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تشکیل ستادی از برجستگان حوزه و دانشگاه برای برنامه ریزی مسایل ضروری و مهم تر را بهترین راه هماهنگی فعالیت ها، کمک به برنامه ریزی بلندمدت و داشتن ضمانت اجرایی دانست. وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در شورای عالی انقلاب فرهنگی کمیسیون و ستاد مرکزی سبک زندگی تشکیل شده است. توصیه شما چیست؟گفت: آیت الله مصباح یزدی با اشاره به تجربه تلخ نظریه پردازی های به دور از واقعیت جامعه، متوقف ماندن طرح اسلامی شدن دانشگاه ها با توجه به تأکیدات امام و مقام معظم رهبری، طرح عفاف و حجاب و طرح رسانه ها را از این دست دانست و گفت: تا عزم ملی و مطالبه عمومی نباشد کاری از پیش نمی رود. تجربه نشان داده این کارها زمانی به ثمر می نشیند که مردم، خود ضرورت آن را درک و آن را مطالبه کنند. آیت الله مصباح به عنوان ارایه راهکار برای افزایش مطالبات مردمی تصریح کرد: وظیفه طلاب علوم دینی، تهییج و آگاهی بخشی به مردم از طریق سخنرانی ها، کتاب ها، مقالات و منبرها است و این همان کاری است که امام درباره اصل انقلاب انجام دادند، یعنی مردم که به صحنه بیایند، خواص هم تحت تأثیر قرار می گیرند. وی در پاسخ به این پرسش که علی رغم فهم رفتار صحیح، با وضع موجود چه کنیم؟ گفت: وقتی اطلاعات صحیح از وضع موجود به دست آمد و نظام ارزشی اسلامی مربوط به رفتارهای اجتماعی تبیین شد، نوبت به اجرایی شدن آن می رسد. این که برنامه ریزی ایده آل چه باید باشد و برای نزدیک شدن به آن وضع مطلوب چه راهی را باید پیمود، مربوط به مدیریت جامعه است. رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با اشاره به سبک مدیریت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و اهل بیت علیهم السلام گفت: تدریج در حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب یک اصل است و برنامه ریزی اجرایی متناسب با شرایط زمان و مکان می خواهد. اگر از همان ابتدا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تمام دستورات دینی را مطرح می کرد، آیا اسلام در جامعه نهادینه می شد؟ آیت الله مصباح یزدی با بیان دستورالعملی از آیت الله بجهت(ره) برای تعامل با اهل سنت در جهت ترویج معارف شیعه تأکید کرد: برای اجرای برنامه ها در جامعه باید از جایی شروع کنیم که حق باشد و امکان تحقق و اجرای آن بیشتر باشد و این ها اولویت هایی است که در مدیریت کار باید لحاظ شود. وی چند معیار کلی برای لحاظ اولویت در برنامه اجرایی برای تحقق سبک زندگی اسلامی را حایز اهمیت و در خور توجه دانست و گفت: نخستین عنوانی که باید روی آن کار کرد و از آن بهره جست، تقویت عواطف دینی است. آیت الله مصباح یزدی عشق به اهل بیت علیهم السلام و به ویژه امام حسین علیه السلام را در جامعه ما به عنوان بزرگ ترین عامل تحولات مطلوب برشمرد و گفت: باید در آموزش ها و تربیت های تمامی سطوح جامعه، علاقه به اهل بیت علیهم السلام و تقویت این رابطه مورد توجه قرار گیرد که این امر بسیار نتیجه بخش و کارساز است. عضو خبرگان رهبری، از عشق مردم به رهبران دینی به عنوان برگی دیگر از عوامل تقویت عواطف دینی یاد کرد و گفت: پیشرفت انقلاب اسلامی و خنثی شدن تمامی فتنه ها در سایه عشق مردم به امام و مقام معظم رهبری است. آیت الله مصباح یزدی بر دلسوزی برای محرومان جامعه به عنوان یک معیار کلی دیگر تأکید کرد و آن را در جهت پیشرفت برنامه ها و توجه مردم به اسلام و انقلاب حایز اهمیت دانست و گفت: امام در برنامه های خود همواره بر حمایت از مستضعفان، محرومان و پابرهنه ها تأکید می کرد و امروز نیز رهبری برای رفع نیازمندی های محرومان جامعه بارها با از مسئولان اتمام حجت کرده اند. وی افزود: علت این که مذهب کمونیسم علی رغم مخالفت با ادیان توانست حدود ۸۰ سال بر نیمی از جهان حکومت کند، همین شعار بود. آیت الله مصباح یزدی در پایان، ترویج فرهنگ خیرخواهی و انسان دوستی و تقویت عواطف انسانی را روش موفق و تجربه شده همه پیامبران، اولیا، صالحان و مصلحان دانست و خاطرنشان کرد: این روحیه خیرخواهی برای همه، گذشت از قصورها و تقصیرهای دیگران، نادیده گرفتن نقاط ضعف یکدیگر در هر زمان، قشر و حتی نهادی می تواند کار ساز باشد و به عنوان یک معیار کلی دیگر در تحقق سبک زندگی اسلامی در نظر گرفته شود که یکی از بزرگترین عوامل موفقیت امام و مقام معظم رهبری، مهربانی آنان است که نمونه کامل تر و متعالی تر آن در امیر مؤمنان علیه السلام وجود داشت. انتهای پیام/