علی خضریان:
جامعه شناسی تاریخی ۹ دی
علی خضریان: در مقاطعی از تاریخ رخدادهای عظیمی اتفاق می‌افتد که به یک هویت اجتماعی در امتداد زمان تبدیل می‌شود. رخدادی همچون نه دی به همین دلیل همچنان زنده، مؤثر، الهام‌بخش و دارای امتداد تأثیر است که نه تنها قابل کتمان و فراموش شدن نیست، بلکه به یک حقیقت برکشیده و بالنده تبدیل شده است.
حماسه نهم دی در سال ۱۳۸۸ یک نمونه برجسته در تاریخ انقلاب اسلامی است که به دلیل منحصر به فرد بودن ویژگی‌ها و معارف اجتماعی متولد شده در آن، با هیچ یک از راهپیمایی‌ها و تظاهرات پیش از خودش قابل مقایسه نیست و همچنان نیز پرفروغ و الهام بخش است.
ضمن اینکه مهمترین دلیل ماندگاری و مانایی حماسه نهم دی ماه، بیش از آنکه حاصل اراده افراد باشد، حاصل نیروی تاریخی عاشورا است که در زمانه جریان یافته و در گذر زمان رخداد آفریده و تاریخ را شکل داده است. نیرویی قدرتمند در جامعه شیعی که هرگونه هماوردی با آن محکوم به شکست است.
لذا بر اساس جامعه شناسی تاریخی، به دلیل قدرت اجتماعی زنده و پویایی که عاشورا توانسته تولید کند، این حقیقت به یک امتداد تاریخی بدل گشته و این تاریخ است که عاشورایی است. و بیش از آنکه عاشورا واقعه‌ای تاریخی باشد، این تاریخ است که بستر ظهور عاشورا شده است.
بستر تاریخ مملو از رخدادهایی است که نیرویتاریخی عاشورا منجر به خلق آن شده است. حماسه مردمی ۹ دی ۱۳۸۸ و غلبه آن بر اراده‌های سیاسی خارجی و ضد انقلاب داخلی که برای فروپاشی نظام برآمده از انقلاب مردم به رهبری امام راحل متحد شده بودند نیز بالفعل شدن این نیرو در محیط اجتماعی است.
حماسه نه دی توانست پیش برندگی تاریخی عاشورا در جامعه را متذکر شود؛ تا نسلی که درکی از دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نداشت، غلبه تاریخی فرهنگ عاشورا را پیش چشم خود ببیند که چطور نیروی تاریخی برآمده از عاشورا، بر اراده‌های سیاسی و انسانی چیره شد و همه را در هم شکست.