پیام سخنان رهبری به نمایندگان چه بود؟

قاسم روانبخش: بعد از گذشت ۷ سال از عمر دولت حسن روحانی، ضعف و ناتوانی و کم کاری و ناکارآمدی دو دولت وی بر کمتر کسی پوشیده مانده است. مشکلات اقتصادی از بحران مسکن و گرانی ارز گرفته تا تورم چندصد درصدی، کمر مردم را زیر چرخ سیاست های دولت اعتدالی خورد کرده است. انتظار مردم و برخی خواص جامعه از مجلس جدید و انقلابی این است که به دفاع از مردم برخاسته، با استیضاح و عدم کفایت سیاسی رییس جمهور، نفسی تازه به کشور بدمد. با همین انتظار بود که ۲۰۰ تن از نمایندگان محترم مجلس با حرکت خود را با سوال از رییس جمهور آغاز کردند. ولی حرف و حدیث های مردم این بود که سوال فایده ای ندارد و به سرنوشت سوال از وی در مجلس دهم می انجامد. بنابر این خوب است مجلس وقت کشی نکند و هرچه سریع تر وارد استیضاح شود. لیکن دغدغه نمایندگان انقلابی مجلس این بود که دیدگاه رهبری برای ما بسیار مهم است شاید رهبر حکیم در پیچش های مو مصالحی می بیند که نمایندگان نسبت به آن غافل باشند. به نظر می رسددیدار اخیر رهبری با نمایندگان مجلس در این شرایط برای تفهیم همین مساله و پایان دادن به این اما و اگر ها صورت گرفته باشد.

البته سخنان حکیمانه رهبری به گونه ای بیان شد که نیاز به تحلیل های موشکافانه خواص و اهل تحلیل دارد.

بعد از فرمایشات رهبری، از سخنان ایشان سه برداشت متفاوت صورت گرفته است: برخی معتقدند که پیام رهبری تعامل با دولت و پرهیز از هر گونه سوال و استیضاح از دولت بود. برخی درست در نقطه مقابل، این گونه فهمیده اندکه ایشان از مجلس انقلابی انتظار دارند که استیضاح را سرعت بخشند و نفسی تازه به کشور دمیده شود. باور برخی هم این است که رهبری مطالب خودشان را حکیمانه و با ظرافت برای نمایندگان بیان کردند که با استفاده از خطوط تعیین شده، راهبرد خود را در سال پایانی دولت تعیین کنند. برای تبیین سخنان رهبری و این که پیام ایشان به مجلس دقیقا چه بود نکاتی را متذکر می شویم:

۱. بیانات رهبری در سال پایانی دولت های خاتمی و احمدی نژاد شفاف بود ایشان با صراحت از مجلس خواستند با دولت تعامل کنند و از استیضاح و… بپرهیزند به عنوان نمونه: در سال آخر دولت دوم خاتمی فرمودند «نقد منصفانه و تذکر از مسائل ضروری است و نظارت از جمله حقوق مسلم مجلس بشمار می اید اما این مسائل نباید با مناقشات بی مورد اشتباه شود و فرصت خدمت به مردم را از دستگاه ها و قوای مختلف سلب کند.» در سال پایانی دولت احمدی نژاد یعنی سال ۹۱ به هنگام استیضاح آقای شیخ الاسلامی وزیر رفاه فرمودند: « استیضاح باید فایده ای داشته باشد اما چند ماه مانده به پایان کار دولت، استیضاح یک وزیر آن هم به خاطر مسأله ای که مربوط به وزیر نیست، چه علت و فایده ای دارد؟» اما نسبت به دولت کنونی به گونه ای سخن گفتند که نمایندگان خود به وظیفه اشان برسند زیرا مجلس فعلی را انقلابی ترین مجالس بعد از انقلاب اسلامی می دانند.

۲. از نگاه رهبری مجلس باید از حق قانونی خودش برای سوال و استیضاح(در صورت لزوم) استفاده کند. نباید خیال دولت از نظارت مستقیم مجلس راحت باشد، زیرا دولت فعلی در حالت عادی کم کار و ضعیف بوده است بیم آن می رودکه در سال آخر، سست تر از گذشته عمل کند. به همین دلیل مقام معظم رهبری خواهان نظارت بیش تر بر عملکرد دولت شدند و فرمودند«سال آخر دولت ها معمولاً سال حساسی است و باید مراقبت شود که پیگیری امور به هیچ وجه سست نشود» ایشان در باب نظارت بر عملکرد دولت «روابط مجلس با دولتمردان باید مطابق قانون و شرع باشد، یعنی سؤال و تفحص به عنوان حق مجلس وجود داشته باشد… مردم از مجلس و دو قوه دیگر انتظار بیان حق و پیگیری آن را دارند»

بنابر این ایشان از مجلس انقلابی انتظار دارند که وظیفه خودشان را نسبت به نظارت بر عملکرد دولت و رییس جمهور و وزارتخانه ها دقیق و مستمر انجام پذیرد و ذره ای در این حق قانونی ملاحظه کاری وجود نداشته باشد.

۳. از مجموع فرمایشات معظم له این گونه استفاده می شود که استیضاح رییس جمهور را در شرایط فعلی مناسب نمی دانند. با توجه به این که مجلس هنوز کار قانونگذاری خودش را شروع نکرده است ممکن است استیضاح رییس جمهور بار سیاسی داشته باشد و در این شرایط حساس، استیضاح موجب تنش آفرینی در فضای کشور گردد. این عبارت معظم له خطاب به نمایندگان «مردم از مجلس و دو قوه دیگر انتظار بیان حق و پیگیری آن رادارند و به شدت با مجادله و گریبان گیری و تشنج میان قوا مخالف هستند و همه بدانند فضای منازعه در رئوس دستگاه ها برای افکار عمومی زیان بخش و ناراحت کننده است.» و عبارت دیگر ایشان مبنی بر این که«در شرایط حساس سال آخر دولت و همچنین سال اول مجلس، باید دو قوه فضا را به گونه ای مدیریت کنند که به کار مهم کشور لطمه نخورد» شاهد بر این مدعاست. ولی سوال از رییس جمهور اگر با متانت و استدلال محکم و منطق قوی مطرح شود در راستای روشنگری و نظارت دقیق بر عملکرد دولت و رییس جمهور تلقی می شود و دولت باید بداند که در برابر انقلابی ترین مجالس بعد از انقلاب قرار دارد. البته چنان چه شرایط اقتضا کند و دولت به وظایف خودش عمل نکند ممکن است رویکرد مجلس از سوال به استیضاح نیز تغییر کند.

۴. یکی از انتظارات رهبری از مجلس انقلابی این است که برای باقیمانده عمر دولت در یکسال اخیر، ریل گذاری درست و منطقی داشته باشد. تا بتوانند دولت را بر روی ریل به سمت اهداف به جلو ببرند. ریل گذاری دولت باید به این گونه باشد که مجلس خودش بسیار پر تحرک و پرکار باشد و دولت کم کار را به دنبال خودش بکشاند. رهبری انقلاب عمده ترین مشکلات مردم را «تولید، اشتغال، مهار تورم، مدیریت نظام پولی و مالی، و عدم وابستگی اقتصاد کشور به نفت، مسکن، ازدواج جوانان و راه های تسهیل آن، فرزندآوری و جلوگیری از حرکت کشور به سمت پیری جمعیت و مدیریت فضای مجازی در کوتاه مدت و میان مدت» دانستند که مجلس با اولویت شناسی و اولویت بندی باید هر چه سریع تر ریل گذاری خودش را شروع کند.

۵. نکته دیگری که رهبری متذکر شدند «تعامل و هم افزایی قوا» بود ایشان در این باره فرمودند «نقشه کلی تعامل قوا، از جانب دستگاه اجرایی و قوه قضاییه به این گونه است که آن ها باید مصوبات مجلس را به صورت دقیق و کامل اجرا کنند و هیچ گونه تعللی در این زمینه جایز نیست.» البته «این تعامل از جانب مجلس نیز باید به این گونه باشد که در مصوبات، ظرفیت ها و واقعیت های کشور در نظر گرفته شود» دولت کنونی نشان داده است که در عدم اجرای مصوبات مجلس و انحراف از قوانین ید طولایی دارد؛ بنابر این به پی گیری و نظارت بیش تر نیازمند است. یکی از کارهای مهم مجلس مصوبات قبلی است که تا کنون در آرشیو ریاست جمهوری معطل مانده است.

۶. یکی دیگر از نکات مهم و کلیدی رهبری در دیدار با نمایندگان مجلس این است که اتحاد و انسجام داخلی و یک صدایی در برابر جبهه گسترده دشمن را تکلیف همه مسؤولان و قوا برشمردند و افزودند: امروز جبهه دشمن که خبیث ترین و قبیح ترین آن امریکا است، تمام توان سیاسی، اقتصادی و تبلیغاتی خود را برای به زانو درآوردن ملت قوی ایران به کار گرفته است و در چنین شرایطی حتی با وجود اختلاف سلیقه و نظر در داخل، در مقابل دشمن یاوه گو باید دست به دست هم بدهیم و یک سخن گفته شود.» بی تردید در چند سال اخیر، ایران اسلامی در جنگ تمام عیار اقتصادی با جبهه استکبار قرار گرفته است. در فضای جنگی، کشور به ستاد عالی و هماهنگ کننده یعنی اتاق فرماندهی دارد. مقام معظم رهبری در شرایطی که سران سه قوه آقایان روحانی و علی لاریجانی و صادق لاریجانی بودند برای حفظ وحدت و شنیدن یک صدا، ستاد فرماندهی را به سران سه قوه واگذار کرده بودند. هر چند تصمیمات آن ستاد چندان مورد رضایت نبود. بی تردید تشکیل این ستاد در شرایط جدید که روسای دو قوه در جبهه انقلابی و جهادی تعریف می شوند می تواند منشا تحول عظیمی در کشور شود. انتظار می رود هر چه زودتر روسای قوه قضاییه و مقننه برای تشکیل این ستاد و تصمیماتی که می تواند مشکلات کشور را حل و فصل کند هماهنگ شوند. در این صورت رییس قوه مجریه یعنی رییس جمهور هم باید تابع نظر اکثریت در اتاق تصمیم گیری اتاق فرماندهی باشد. روشن است که در این صورت تصمیمات پخته تر و اجرایی تر خواهد بود و در صورت مخالفت رییس جمهور با تصمیمات این ستاد، مجلس و دستگاه قضایی با اطلاع رسانی به مردم بهتر می توانند وظایف خودشان را نسبت به عضو متخلف اعمال کنند.