کرونا می تواند ما را واکسینه کند؟

محمد ایمانی: آیا اتفاقات مهم و پیاپی سال ۹۸ می تواند ما را به یک درک مشترک و مدلی قابل اتکا رهنمون شود؟ سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا، راهزنی دریایی انگلیس و سپس توقیف نفتکش انگلیسی، سفر پر هیاهوی نیویورک و توکیو، آشوب زنجیره ای در عراق و لبنان و سپس ایران، راهپیمایی چند ده میلیونی اربعین، ترور دزدانه شهیدان سلیمانی و ابومهدی و آن تشییع معجزه آسای چند ده میلیونی، موشک باران بی سابقه پایگاه نظامی آمریکا در عین الاسد، حادثه سرنگونی هواپیمای مسافربری، راهپیمایی بزرگ ضدآمریکایی در بغداد و تصویب اخراج آمریکا در پارلمان این کشور، نماز جمعه با شکوه تهران و سپس راهپیمایی عظیم ۲۲ بهمن، برگزاری انتخابات یازدهمین دوره مجلس، و سرانجام، شیوع عالمگیر ویروس کرونا. قله این اتفاقات و تحولات کدام است؟ انواع دشواری هایی که پیش آمد؛ یا نوع مواجهه دوگانه ای که هریک از ما با این چالش ها داشتیم؟ اینجاست که جنگ روایت ها شکل می گیرد. مهم تر از خود حوادث، این است که چگونه به آنها نگاه کردیم و کدام رفتار از ما سر زد؟

۱- از کره جنوبی و ژاپن تا انگلیس و فرانسه و ایتالیا و اتریش و نروژ و دانمارک و آمریکا، وقتی شایعه شیوع کرونا منتشر شد، مردم به فروشگاه ها و داروخانه ها هجوم بردند، گلاویز شدند و تا می توانستند غذا و دارو و ماسک و مواد ضدعفونی کننده خریدند. نوع انسان ها مفهوم ترس از مرگ و ضرورت ذخیره برای آینده و تلاش برای امنیت را می فهمند. این ترس، یک زبان بین المللی است که می گوید «هراسان و مراقب باش! و توشه ذخیره کن!». در این تلاطم نگرانی ها کدام کیمیاست که عنصر وجودی ما را تاب آور و واکسینه می کند؟ کدام رویکرد می تواند از تهدیدها و نقص ها و کمبودها، فرصت قدرتمندی و بالندگی بسازد؟ چگونه می توان از ابتلائات، واکسنی برای قوی تر شدن ساخت؟ با فرار یا مواجهه شجاعانه و مدبرانه؟

۲- امیر مومنان علیه السلام به مردم می فرمود «تجهزوا رحمکم الله فقد نودی فیکم الرحیل. برای مرگ بار سفر فراهم کنید – خدا شما را رحمت کند- که همانا میان شما ندای کوچیدن سر داده شده است». امام حسن(ع) در بستر شهادت به جنادهًْ بن ابی امیه فرمود «استعدَّ لِسَفَرک وحصِّل زادک قبل حلول أجلک… خود را برای سفری که در پیش داری آماده کن و توشه خود را فراهم ساز، پیش از آنکه اجل تو فرارسد، و بدان که تو دنیا را می طلبی و مرگ تو را طلب می کند، و اندوه آن روزت را که نرسیده بر آن روزی که در آن هستی بار مکن… و اگر عزتی خواهی بدون عشیره، و بزرگی و هیبتی خواهی بی آنکه از طریق سلطنت باشد، پس خود را از ذلت نافرمانی خداوند به عزت و بزرگی اطاعت درآور».

۳- مرگ، یقینی ترین پیشامد زندگی است. ما در حالی از مرگ می گریزیم که به سوی همان روانیم. باید با مرگ کنار آمد تا زندگی روح پیدا کند. آبادکنندگان زندگی بشر، آنانند که با مرگ کنار آمده اند. و نابودکنندگان زندگی ملت ها کسانی هستند که به هر قیمت و از سر توهم خواسته اند از مرگ و نقصان بگریزند. ما در شرایط بلا و ابتلا، هم خدمتگزاران جهادی را دیدیم و هم محتکران زراندوز و سیری ناپذیر را؟ هم قاسم سلیمانی را دیدیم که شهید اصغر پاشاپور، او را از جلوتر رفتن در خط مقدم باز می دارد و او می گوید «بابا، آقا اصغر زشته! منو می خوای بترسونی به خاطر دو تا گلوله؟»؛ و هم مدیرانی که هنگام راهبندان سیل و برف، به جای حضور در کانون بحران، در کیش استراحت می کردند. هم مدافعان سلامت را دیدیم که چند هفته است خانه نرفته اند و هم درنده خویانی را که فضای شایعه را فرصت تیغ زدن مردم یافتند! از انبوه متوسلان به اهل بیت علیهم السلام تا انگشت شمار کسانی که با الکل از ترس مرگ خودکشی کردند! اگر دل به اهل بیت(ع) بسپارید، هدف «لیثیروا دفائن العقول» محقق می شود: استخراج عقل مدفون بشر. وگرنه، راهزنان خرد و حکمت در این دنیای وانفسا فراوانند.

۴- یک مدل و یک نسخه نجات بخش، مدل قاسم سلیمانی هاست که به فرموده امیر مومنان(ع) در نامه ۳۱ نهج البلاغه عمل کردند: «وجاهد فی الله حق جهاده و لا تأخذک فی الله لومهًْ لائم. وخض الغمرات للحق حیث کان. در راه خدا آن گونه که سزاوار جهاد است، مجاهدت کن. و سرزنش ملامتگر، تو را نگیرد. و به خاطر حق، در دریای سختی ها فرو شو هر جا که باشد». و یک مدل، بی عملی و اشرافیت گزینی و امتیازطلبی. آن هموطن سیل زده را به یاد دارید که این سخنان را گفت وگریست؛ «آخوندها رو مسخره می کردم. ولی آخونده اومد خونه ما رو تمیز کرد، حتی دست کرد تو کاسه توالت تمیزش کرد. تازه وقتی رفت، گفت حلالم کنید… چی بگم؟». حالا هم انبوه پزشکان و پرستاران، خود را در میدان مجاهدتی دیگر می یابند و دوشادوش آنها، طلبه های گمنام مشغول خدمت هستند. طلبه جوان و برومندی را دیدیم که با وجود بستری شدن همسر باردار و بیمارش، سخت مشغول امدادرسانی بود تا اینکه در همان بیمارستان، خبر درگذشت همسر و فرزندش را به او دادند. او که شریک غم و گرفتاری دیگران بود، کسی را شریک غصه بزرگ خویش نکرد و در گوشه ای به تنهایی گریست. اینها اگر فرصت رشد و بالندگی یک ملت نیست، پس چیست؟ این نسخه، نجات بخش ماست. نسخه سلیمانی ها، نسخه نترسیدن و تاب آوردن و تدبیر کردن و به دل خطر زدن برای حق است. این کیمیاست که عنصر وجودی ما را تاب آور و مقاوم می کند و راه تمدن سازی را در آخرالزمانِ پر بلا، پیش پای ما می گشاید. مدیریت و حکمرانی خوب یعنی این. و چنین است که پای تابوت شهید سلیمانی، ده ها میلیون نفر به حرکت در می آیند.

۵- آدرس های گمراه کننده هم در این کوران ابتلا کم نیست. از یاوه گویی های ترامپ و پمپئو به خاطر بیماری کرونا بگیرید تا آن عضو حزب اشرافی که مدعی شد «کرونا ایران را به سمت سکولاریسم پرتاب کرد». کرونا بهانه است، همچنان که سیل و تحریم و تورم بهانه بود تا مرد از نامرد و صادقان خدمتگزار از لاف زنان بی مایه باز شناخته شوند. «فی تقلّب الاحوال عُلِمَ جواهر الرّجال». مردم ما در همین فراز و نشیب ها، کارکن های امیدبخش را از نق زن های بی عمل و یاس پراکن و هراس افکن باز شناختند. کار به جایی رسیده که «اکبر- گ» از افراطیون مدعی اصلاح طلبی (عضو «اتاق فکر جنبش سبز در خارج از کشور» به ریاست مهاجرانی و عضویت سروش و عبدالعلی بازرگان) می نویسد: «ما کارمندان دولت های راست افراطی، از طریق کروناهراسی، ایران و ایرانیان را نابود خواهیم کرد. ما کارمند رسمی بخش پروپاگاندای دولت ترامپ، بوریس جانسون، نتانیاهو و سعودی هستیم. من کارمند پروپاگاندای بن سلمان هستم. وظیفه ما وحشت افکنی پیرامون شیوع کرونا در ایران است تا با فرو پاشاندن سازمان اجتماعی، مردم را به خشونت جمعی بکشانیم. ما به گونه ای عمل می کنیم که گویی کرونا فقط در ایران وجود دارد و دولت ایران در این مورد پنهان کاری می کند… گمان باطل نکنید که ما «مخالف سیاسی»، «مدافع حقوق بشر»، «فمینیست» و… هستیم؛ نه، ما فقط کارمند پروپاگاندای دولت های راست افراطی هستیم. تلویزیون مال بن سلمان است و «منبع معتبر» هم کسی جز خود او نیست… ما تشنه مرگ و خون مردم ایرانیم. کاری را که شدیدترین تحریم های تاریخ نتوانست با ایران انجام دهد، ما موظف هستیم با کروناهراسی انجام دهیم».

۶- این جبهه ضدایرانی، طیفی است که زمانی حجاریان گفت «از سروش تا گوگوش» را شامل می شود. اکنون ادمین کانال «جانبازان اصلاح طلب»، دنباله دروغ صهیونیست ها درباره کرونایی شدن سیدحسن نصرالله را می گیرد و آرزوی مرگ برای این همسنگر حاج قاسم می کند تا یقین کنیم تکرار شعار صهیونیستی نه غزه نه لبنان و ترور شخصیت مدافعان حرم در دهه اخیر اتفاقی نبوده است. خوانندگان لس آنجلسی وطن فروش، سر از همان دربار جنایتکاری در آورده اند که زمانی، تیمارکننده وزیر ارشاد و رئیس دولت اصلاحات بود.

تلویزیون MBC Persia عربستان، گروهی از خوانندگان را دور هم جمع می کند که زمانی مدعی ایرانی گری و آریایی گری در برابر اعراب بودند. «مهدی- م» عضو حزب اتحاد ملت توییت می زند «دیدن کنسرت اِبی یکی از آرزوهای دوران جوانی تا میانسالی ام بود. کاش امشب ترانه خلیج فارس رو بخونه تا همونی بمونه که توی انفرادی، دیدن کنسرتش رو در اولویت آرزوهام در دیوار نوشتم؛ بخون از ایران»، اما همان خواننده وطن فروش که سبیلش از دلارهای خونین سعودی رنگین شده، با وقاحت می گوید «من احساس زیبایی دارم برای عربستان و در مقابل احساس خیلی بدی برای ایران دارم»!

۷- کرونا با همه خطرناکی اش، یک فرصت است؛ فرصت بازاندیشی در مسائل مهم، فرصت همدلی و مراعات طبقات ضعیف تر و فرصت تغییر برخی روال های مدیریتی. فرصت اندیشه درباره اینکه آیا به سلامتی روح و فکر مردم به اندازه کافی بها داده ایم و آیا به اندازه شیوع ویروس کرونا، نگران نفوذ امواج مسموم شایعه یا بی اخلاقی هستیم؟ اکنون بهتر می فهمیم که فرهنگ به من چه یا به تو چه، ضد انسانیت و عقلانیت است. تکاپو مقابل کرونا می تواند یک رزمایش کامل و یک توفیق اجباری برای واکسینه شدن در مقابل همه بدخواهان باشد. ما سال ها موظف بوده ایم طرحی نو در اقتصاد در اندازیم و آن را مقاوم کنیم؛ هم در زمینه درآمد غیرنفتی و هم درباره نظام باز توزیع ثروت، هم شفافیت در معاملات و مالیات و هم رشد اقتصادی. اکنون مجال مناسبی برای تغییر رویه های غلط مدیریتی است. مبارزه با احتکار و زراندوزی و اخلالگری، اکنون تبدیل به ضرورت شده و مردم بیش از هر زمان دیگری از آن استقبال می کنند. یک بار برای همیشه باید سازوکارهای شفافیت بخش بازار و معاملات را حل کرد و چه فرصتی بهتر از همین حالا که در مقابل ده ها هزار کادر درمانی خدمتگزار، جماعت سوداگر مفسدی هم هستند که به معیشت مردم آسیب می زنند. خشک کردن بسترهای ناسالمی که مورد سودجویی عناصر زالوصفت قرار می گیرد، از طریق شفافیت مالی و مالیاتی و معاملاتی ممکن است. فرصت دیگر، ظرفیت پزشکی کم نظیر کشور ماست. ما در مواجهه با کرونا، بسیار بهتر از اغلب کشورهای پیشرفته رفتار کردیم که تحسین سازمان بهداشت جهانی را به دنبال داشت. ما در مرور زمان با برنامه ریزی می توانیم تبدیل به قطب صادرکننده خدمات پزشکی و بهداشتی شویم. این توانمندی درمانی می تواند در میان مدت برای کشور ارزآوری بزرگی داشته باشد. از این طریق می توان ضمن کمک به دیگر کشورها زنجیره منحوس تحریم را هم از هم گسیخت.

۸- رفتار جزیره ای یا هم فرسا در مجموعه دولت معنا ندارد. اکنون وزارت بهداشت و پزشکان و پرستاران با جان و دل مشغول مبارزه با کرونا هستند، اما وزارت ارتباطات، فضای مجازی را به شکل بی در و پیکر در خدمت عملیات روانی مسموم بدخواهان رها کرده است. این کوتاهی، در زمان تلاش های طاقت فرسای بانک مرکزی برای آرامش بازار ارز نیز تکرار شده است. آیا دولت به تلاش های وزارت بهداشت و بانک مرکزی و دیگر خدمتگزاران ارج نهد یا همچنان قرار است دشمنان خبیث و گروهک های وطن فروش از طریق فضای مجازی شبیخون بزنند!؟