واکنش آیت الله حسینی میلانی به اظهارات روحانی در باب نقد معصوم:
آیا فردی که اهل علم باشد برای نقد پیامبر به حرف آن اعرابی استناد می کند که بعداً هلاک شد؟/ موقع حرف زدن در محدوده هایی که کار نکردیم وارد نشویم

در پی اظهارات حسن روحانی در “اجازه انتقاد حتی از معصومین”، علما و فضلا واکنش نشان دادند. آیت الله شب زنده دار، آیت الله اراکی، آیت الله کعبی، آیت الله خاتمی، آیت الله صفایی و … از جمله کسانی بودند که با انتقاد شدید از رئیس دولت، وی را به «مطالعه نسبت به امور اعتقادی» دعوت کردند و او را از ذکر مواردی که سواد آن را ندارد بر حذر داشتند. آیت الله حسینی میلانی نیز در همین باره با بیان اینکه «انتقاد» یعنی تشخیص خالص از ناخالص، انتقاد را غیر از اعتراض دانست و ادامه داد: اگر اهل انتقادهم باشیم آیا کلام نبی و معصوم قابل انتقاد است به این معنی که سنجش بکنیم تا بفهمیم صحیح است یا نه؟ وی با اشاره به سئوال یک اعرابی که بعد از واقعه غدیر با انتقاد از پیامبر پرسیده بود “آیا این کلام از شما است یا خدا” اضافه کرد: کسی که اهل مطالعه باشد به حرف آن اعربی استناد نمی کند که بعد از آن آیه عذاب نازل شد و آن آدم همان جا به درک رفت. در ادامه متن کامل سخنان آیت الله حسینی میلانی را درباره اخلاق و نقد ناپذیری معصومین علیهم السلام از نظر می گذرانید: اولاً کسی که می خواهد مطلب اخلاقی بگوید، خودش باید اهلیت داشته باشد برای اخلاق گفتن، چون کسی که خودش متخلق به اخلاق نیست نمی تواند مدرس اخلاق باشد. در حدود ۴۵ سال قبل به مرحوم آقای بهجت گفتم یک جلسه اخلاقی برای من بگذارید که من از شما استفاده کنم. ایشان گفتند از کتب اخلاقی چه چیزی را مطالعه کردی؟ گفتم جامع السعادات را خواندم (کتاب اخلاقی مرحوم نراقی اول). ایشان گفتند از هر صفحه ای نیم صفحه یا کمتر بخوان، در خودت پیاده کن و بعدا نیم صفحه بعدی را بخوان. این که انسان از نظر نظری اخلاق بلد باشد، ولی عملاً در خودش پیاده نکرده باشد، این بی ربط است و نمی تواند مدرس اخلاق بشود. بنده وقتی طلبه شدم حدود ۶۰ سال قبل، اولین کتابی که به ما تدریس کردند حلیه المتقین بود. مرحوم مجلسی کتابی دارند به نام حلیه المتقین. معلوم می شود قدیم این کتاب را می خواندند و مردم در خانه هایشان داشتند، الان خیلی از خواص اسم شاید اسم این کتاب را نشنیده باشند. حلیه المتقین آداب شریعت در امور عادی انسان را هم بیان می کند. آداب نشستن، برخاستن، خوابیدن، غذا خوردن، حتی خندیدن که در شریعت منع شده از خندیدن با قهقهه. گفتند طلبه ای در بازار نجف قهقهه ای کرد و اتفاقا بزرگی از بزرگان نجف باخبر شد از این قضیه؛ او را خواست و عمامه اش را از سرش برداشت و یک عگال عربی بر سرش گذاشت. گفت چرا این کار را می کنید؟ آن بزرگ فرمود: بخاطر قهقهه ای که در بازار کردی، اول برو اخلاقت را درست کن و بعدا بیا این عمامه را بر سرت بگذار. این عمامه اینجا هست، درست که شدی بیا تا عمامه را بهت بدهم. این چنین بوده که ما حتی در کوچک ترین امورمان در شریعت مقدسه، در مذهب تشیع، در آداب اهل بیت علیهم السلام، برای ما آداب معین شده است. از جمله اموری که باید آداب را در آن رعایت کنیم، حرف زدن است. خود حرف زدن آدابی دارد که انسان چگونه حرف بزند، کجا حرف بزند، با کی حرف بزند، چقدر حرف بزند؟ همه این خصوصیات در شریعت مشخص است. ما کجاییم؟ و چقدر از شریعت دور هستیم؟ اینها را ما باید مقید باشیم و به نفع خودمان هم هست. تمام آداب و احکامی که در شریعت آمده به نفع خودمان است. چقدر مفاسد کم می شود در جامعه به برکت عمل به این آداب و این یک واقعیت است. از جمله اموری که باز در جامعه ما مورد ابتلاء هست، مسئله انتقاد است. چه کسی باید انتقاد کند، چگونه باید انتقاد کند؟ نسبت به چه کسی باید انسان انتقاد کند؟ اینها حساب دارد. اینها در شریعت مشخص است. خود کلمه انتقاد اساساً یک لفظ عربی است. کلمه انتقاد فارسی نیست. لفظی است که وضع شده برای یک صنعت خاصی برای یک حرفه معینی. آن وقتی که معاملات براساس این سکه ها بود، سکه های طلا و نقره، سکه یک وقت خالص بود و یک وقت ناخالص . وقتی شک می کردند که این سکه خالص است یا ناخالص می رفتند به سراغ اهلش و آن کسی که تشخیص می داد، بهش می گفتند آقا این سکه خالص است یا نیست؟ این کار را می گفتند «انتقاد»، یعنی تشخیص خالص از ناخالص، تشخیص صحیح از باطل. انتقاد این است. پس بنا براین، انتقاد را اهلش باید کند. این کلمه انتقاد منتقل شد از آن حرفه و صنعت به انتقاد کلام. که می خواهیم ببینینم این کلام صحیح است یا نه. چه کسی باید تشخیص دهد؟ اهلش باید تشخیص دهند. این تشخیص آدابی و رسومی دارد، احکامی دارد، هر کسی نمی تواند تشخیص دهد و هر کسی حق ندارد تصدی انتقاد را بگیرد و هر جور هم نمی شود انتقاد کرد. این معنای انتقاد است. در مقابل انتقاد اعتراض داریم، اعتراض غیر از انتقاد است و انتقاد غیر از اعتراض است. ما در انتقاد می خواهیم بسنجیم این کلام صحیح است یا نه؟ آیا کلام هر کسی را باید بگذاریم در ترازوی سنجش، کلام معصوم هم همین گونه است؟ ولو اهل انتقاد هم باشیم و لو مطابق احکام و آداب انتقاد می خواهیم انتقاد بکنیم؟ آیا کلام معصوم هم همین طور است؟ کلام امام، کلام نبی قابل انتقاد است به این معنی که سنجش بکنیم تا بفهمیم صحیح است یا نه؟ پس وَ ما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوی إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحی کجا رفته است؟ آیه مبارکه ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا کجا رفته است؟ امام و نبی و ملائکه عباد مکرمون، این قرآن است، لَا یَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُون . پس اگر کسی بیاید در یک ملأ عامی بگوید مانند آن اعرابی که آمد بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله) انتقاد کرد که این کلام از شماست یا از خداست، پس می شود انتقاد کرد بر پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله)؟ این حرف است؟ کسی که تحصیل کرده باشد، کسی که اهل مطالعه باشد، تمسک می کند به حرف آن اعرابی که بعد از واقعه غدیر آمد اعتراض کرد بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) که این کلامی که گفتید از خودتان هست یا از خدا؟ آن وقت آیه مبارکه «سأل سائل بعذاب واقع» نازل شد و این آدم همان جا به درک رفت. این اعتراض بود اولاً، ثانیاً انتقاد نسبت به کلام معصوم اعم از امام و نبی و ملائکه راه ندارد. انتقاد برای سنجش حق از باطل بود، مگر معصوم باطل می گوید؟ بنابراین نباید جوری حرف بزنیم که مدرک به دست دشمنان بدهیم، نباید جوری حرف بزنیم که توجیه کنیم برخورد بعضی صحابه را با پیغمبر اکرم (صلی الله علیه وآله)، نباید جوری حرف بزنیم که موجب عذاب بشود. هیچ دقت می کنید چقدر برف و باران داریم؟ چه جور است که در عوض برف و باران زلزله داریم، عذاب چگونه نازل می شود؟ باید حواسمان را جمع کنیم وقتی می خواهیم حرف بزنیم و در محدوده هایی که کار نکردیم وارد نشویم. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته