غیر از رد یا تصویب برجام، مجلس یک راه سوم هم دارد؛ مسکوت گذاشتن برجام

تصویب یا رد برجام در مجلس شورای اسلامی این روزها به بحث اصلی کارشناسان و صاحب نظران تبدیل شده و عده ای معتقدند برجام باید با تایید قانونی مجلس به اجرا در بیاید و عده ای دیگر معتقدند در شرایطی که مجلس قادر به رد آن نیست، نیازی هم نیست تا مهر تایید قانونی خود را پای سندی بزند که در آینده مشکلات متعدد امنیتی- نظامی برای کشور در پی خواهد داشت. به گزارش رجانیوز، به نظر می رسد در شرایطی که مجلس شورای اسلامی توانایی رد قاطع برجام را ندارد و از رییس مجلس (لاریجانی) تا نایب رییس (ابوترابی) و رییس کمیسیون امنیت ملی (بروجردی) همچنان تصور می کنند مذاکرات وین یک دستاورد قابل دفاع است! بهترین کاری که مجلسی ها می توانند انجام دهند عدم تایید برجام است تا عملا بهانه را از دولت برای شکستن کاسه و کوزه نواقص برجام بر سر مجلسی که عملا هیچ نقشی در شکل گیری این متن نداشته است بگیرد. این نکته ای است که جدای از بیان چندباره آن توسط ظریف و عراقچی، پیش از این حتی رییس جمهور نیز بر آن تاکید کرده و از آنجایی که آقای روحانی به عنوان رییس قوه مجریه کشور می داند ایران چه تعهدات خطرناک و نگران کننده ای در برجام داده است، اعلام کرده بود که تعهدات ایران داوطلبانه است! و پیش پیش تلاش کرده بود تا همه تقصیرات را بر گردن مجلسی که نقشی در شکل گیری متن برجام نداشته است بشکند. رییس جمهور در این باره در نشست خبری خود در هفته دولت مورخ هفتم شهریور ۹۴، در توجیه این مساله که چرا دولت برجام را به صورت یک لایجه به مجلس نمی فرستد، گفته بود: «طبق قانون اساسی و بر اساس اصل ۷۷ و ۱۲۵ که در واقع این اصل بیشتر بند ۷۷ آن را بیشتر تبیین می کند، در اصل ۲۵ قانون می گوید وقتی یک توافقنامه و معاهده ای را رئیس جمهور یا نماینده رئیس جمهور امضاء می کند باید آن را برای تصویب به مجلس فرستاد. ما چیزی را امضاء نکردیم نه تنها رئیس جمهور بلکه نماینده رئیس جمهور هم چیزی را امضاء نکرده است … شما در برجام هم نگاه کنید می بینید که می گوید ایران به صورت داوطلبانه اقدامات ذکر شده را انجام می دهد. بعلاوه اینکه هیچ کشوری از اعضای ۱+۵ این متن را به پارلمان خودشان برای تصویب نفرستادند که ما بخواهیم این اقدام را انجام دهیم ضمن اینکه اگر این متن یا برجام به پارلمان فرستاده شود یک الزامی بر دولت به وجود می آید، یعنی در این اقدام ما کار را به نفع آنها انجام دادیم. ضمن اینکه ممکن است کسی هم نظرش این باشد که طبق قانون اساسی باید به مجلس فرستاده شود. به مجلس فرستاده شدن برجام معنایش این است چیزی که رئیس جمهور تا کنون امضاء نکرده است، رئیس جمهور آن را امضاء کند و معنای دیگرش آن است چیزی که وزیر خارجه تا کنون آن را امضاء نکرده، امضا کند و این در ادامه به مجلس برود و به تصویب برسد یعنی با این اقدامات تنها برای خودمان الزامات ایجاد می کنیم که هیچ کشوری این کار را انجام نداده است. بقیه رئیس جمهورها و وزرای خارجه کشورهای دیگر هم امضاء نکرده اند که ما بخواهیم این کار را بکنیم. چرا ما می خواهیم یک فشاری را از لحاظ حقوقی بر مردم ایران وارد کنیم، فشاری که ما هیچ الزام و نیازی به آن نداریم… ما در گذشته هم تفاهماتی در زمینه هسته ای داشتیم که می توان به توافق پاریس و بیانیه سعدآباد اشاره کرد که هیچکدام به مجلس فرستاده نشد و هیچکس هم نگفت که چرا به مجلس نرفت و این متن برجام هم همانند همین بحث هایی است که مطرح شد.» این اظهارات رییس جمهور به خوبی روشن می سازد در شرایطی که مجلس بواسطه حمایت های مربع لاریجانی، ابوترابی، باهنر و بروجردی نمی تواند برجام را رد کند، بر اساس سخنان رییس جمهور نباید آن را لااقل تصویب کند چرا که در این صورت هر گاه در روند اجرای آن مشکلی پیش بیاید که نیاز به ادامه ندادن اجرای برجام از سوی ایران و بازگشت کار به عقب شود، در صورت تایید مجلس اولا دست دولت در این باره بسته خواهد شد و ثانیا توپ ادامه اجرای برجام به زمین مجلس خواهد افتاد و رییس جمهور مدعی خواهد شد دیگر نمی توان انتظار عدم اجرای آن را با وجود مصوبه مجلس داشت و مقصر نهایی همه مشکلات قوه مقننه خواهد بود! این مساله یعنی در صورتی که در شرایط کنونی مجلس نهم و شخص آقای لاریجانی با هر تحلیلی، دچار اشتباه بزرگ تصویب برجام شوند، در نهایت توپ در زمین آنها خواهد بود و روز مبادایی که نیاز به بازگشت به قبل باشد، رییس جمهور و دولت از این کار امتناع کرده و با این استدلال که مجلس بر خلاف حرف رییس جمهور برجام را تصویب کرده است، مقصر همه چیز را مجلس نهم معرفی خواهند کرد، لذا امید می رود تا مجلس نهم در آخرین گام، با هوشمندی در این باره از تصویب برجام و تایید آن به طور جدی امتناع کرده تا اگر برجام به گفته دولت یازدهم یک سند افتخار بی نظیر است، اجرای این سند افتخار نیز نصیب بانیان آن و رییس جمهور شود و در صورتی هم که با اشکالات جدی مواجه است بگونه ای که خود رییس جمهور نیز اعلام کرده نیاز نیست تا به صورت یک قانون الزام آور در مجلس تصویب شود، بر اساس سخنان خود آقای روحانی دولت اجرای آن را به طور داوطلبانه! آغاز کند و هر گاه نیاز شد بتواند در صورت نقض تعهدات طرف غربی، ادامه اجرای برجام و تعهدات داوطلبانه! ایران را متوقف کرده و به عقب بازگردد. این همان تعاملی بود که کنگره امریکا نیز با برجام انجام داد. بر این اساس کنگره هرگز مصوبه ای برای تصویب برجام ارائه نداد، بلکه با مخالفت با «رد برجام» عملا امکان اجرای آنرا به دولت داد بدون آنکه به لحاظ حقوقی مصوبه ای در تایید این متن داده باشد. ورود مجلس به بررسی برجام زمانی قابل قبول بود که با ارائه لایحه برجام از سوی دولت، مجلس مطابق با گزارش کمیسیون برجام به بررسی این متن بپردازد، اما اینک که این اتفاق نیافتاده است و از سویی دیگر مجلس کوچکترین نقشی در شکل گیری متن برجام نداشته است، چه لزومی دارد که مهر تایید پای این متن بزند. اگر هدف اجرای برجام است، که بواسطه قطعنامه شورای امنیت این سند قطعی شده و اجرای آن بدون اظهار نظر مجلس نیز ممکن خواهد بود و اگر بهانه مشروط کردن اجرای برجام است که این نقض مفاد توافقی است که اصل و محور شکل گیری آن، توافق و اجرای «همه و یا هیچ» یک از بخش های توافق است. با تصویب طرح یک فوریتی تنها یک اتفاق خواهد افتاد، متن ضعیف و پر از ایرادی که طی دو سال فعالیت دولت به دست آمده و مجلس هیچ نقشی در آن نداشته است، به اسم مجلس تمام خواهد شد و حال آنکه در هفته قبل از آن، مجلس در گزارشی که کمیسیون تخصصی اش آنرا صادر کرده است، به زبان بی زبانی برجام را غیرقابل اجرا اعلام کرده بود.