اقتصاد مقاومتی، پایان شعار، وقت عمل

بخش عمده ای از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هیئت دولت در هفته گذشته به موضوع مهم و راهبردی «اقتصاد مقاومتی» اختصاص یافت و مطالبات مشخصی که از سوی معظم له طرح گردید، وظیفه و مسئولیت قوه مجریه و دستگاه های مسئول را در قبال این مأموریت مهم بار دیگر بازخوانی کرد. اینک می توان فهرست وار و اجمالی، تأملی داشت بر مهم ترین دغدغه های طرح شده در این دیدار در راستای مقاوم سازی اقتصاد. ۱- اکنون بیش از ۱۸ ماه از ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی می گذرد و به نظر می رسد زمان لازم برای اولین ارزیابی از میزان پیشرفت کار در مجاری ذی ربط فرارسیده است. یک ارزیابی ساده نشان می دهد که بخش عمده ای از تحقق اقتصاد مقاومتی صرفاً در ادبیات و شعار مدیران اجرایی متوقف مانده است و در مرحله ارائه گزارش نیز دستگاه های اجرایی گاه گزارش اقدامات دیگر و معمول خود را که مرتبط به این سیاست ها نبوده و قبلاً هم جاری و ساری بوده است، به عنوان «بیلان کاری اقتصاد مقاومتی» ارائه می نمایند. مع الأسف در کمال شگفتی مشاهده می شود که برخی مدیران حتی برخی اقداماتی را که در تعارض جدی با این سیاست ها است، به عنوان گزارش کار پیشرفت اقتصاد مقاومتی به جامعه عرضه می کنند. ۲- در تهیه و تنظیم سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی تلاش شده است این سیاست ها در سطح راهبردی باشد و با توجه به تفکیک قوا و تقسیم کار درون نظام از همان زمان نیز انتظار می رفت که دولت برنامه اجرایی و عملیاتی بر اساس این سیاست ها تدوین و ابلاغ نماید. متأسفانه غفلت از این وظیفه در قوه مجریه، سبب شده است کشور تاکنون از وجود چنین برنامه عملیاتی ای محروم بماند و اندک اقدامات انجام گرفته نیز انسجام لازم را نیافته است. تأکید معظم له برای تهیه و تدوین این برنامه در دولت، می تواند افق روشنی از تلاش فراگیر برای عملیاتی کردن این سیاست کلی را بگشاید. ۳- علاوه بر آنکه وجود برنامه ای مشخص برای عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی نیاز است، بایستی دیگر برنامه های میان مدت و کوتاه مدت اقتصادی کشور همچون برنامه پنج ساله ششم و بودجه سالانه و دیگر طرح های مقطعی در راستا و منطبق بر این سیاست ها تنظیم گردد. ۴- بهره گیری از ظرفیت های بیرون قوه مجریه، همچون بسیج و ظرفیت های مردمی، نکته دیگری بود که در راستای مقاوم سازی اقتصاد مورد تأکید رهبر انقلاب قرار گرفت. روح کلی حاکم بر مقاوم سازی اقتصاد، مردمی سازی اقتصاد است و این مهم با بهره گیری از ظرفیت های گوناگونی که در نهادهای مردمی اعم از بسیج و نیز بخش غیردولتی وجود دارد و نیازمند فعال سازی و حمایت است، امکان پذیر است. ۵- تشکیل ستاد قدرتمند و دارای اختیار کافی برای راهبری عملیاتی و نظارت بر حسن اجرای کار در جهت اقتصاد مقاومتی، دیگر دغدغه معظم له بود. اکنون به نظر می رسد فرماندهی اقتصادی مشخصی برای راهبری این مسئولیت مهم وجود ندارد و حتی در درون دولت نیز وزارتخانه های ذی ربط به صورت پراکنده، غیرمنسجم و بعضاً متعارض عمل می کنند. تشکیل چنین ستاد با قدرت و اختیار لازم می تواند همه ظرفیت های موجود را هم افزا و از اقدامات متعارض جلوگیری کند. تشکیل چنین ستادی می تواند برنامه های بر زمین مانده ای همچون حمایت از بنگاه های تولیدی، تأمین نقدینگی، تأمین سرمایه درگردش و برخورد جدی با کسانی که واحدهای تولیدی آماده را راکد گذاشته اند، تحقق بخشد. ۶- ارائه گزارش پیشرفت کار مبتنی بر شاخص های قابل ارزیابی دیگر نکته مورد تأکید ایشان بود. اکنون به دلیل فقدان اطلاعات و داده های لازم، ارزیابی دقیق از پیشرفت در مقاوم سازی اقتصاد ممکن نیست و علاوه بر آن چنین فضایی امیدهای عمومی به بهبود فضای اقتصادی کشور در آینده را به یأس بدل می کند. از مهم ترین ویژگی های اقتصاد مقاومتی، کار و همت مضاعف است که پیش نیاز آن امید و نشاط است که لازمه آن نیز امیدآفرینی از طریق دستگاه های مسئول است. آنچه در این نوشتار اشاره شد تنها بخشی از دغدغه های رهبر معظم انقلاب اسلامی در جامه عمل پوشاندن به مقاوم سازی اقتصاد بود که در دیدار اخیر اعضای هیئت دولت بدان ها پرداخته شد. البته ورود دقیق و مصداقی معظم له به جزئیات طرح و اقدام در این حوزه علاوه بر آنکه دقت نظر ایشان و اهمیت این حوزه را نمایان می سازد، حامل نگرانی هایی نیز می تواند باشد و آن عدم رضایت از رویکردهای دستگاه های ذی ربط و کم کاری های موجود است. هرچند جایگاه رهبری شأنی به مراتب بالاتر از آن دارد که مصروف جزئیات برخی اقدامات اقتصادی شود، اما وجود کم کاری ها فرصت های گرانبهایی را که گاه از دست می رود، ایشان را ناچار به ورود به چنین مباحثی می کند. امید آنکه دیگران نیز قدر چنین دقت نظر و همت والای ایشان را دریابند و به جای لفاظی صرف سهم خود را در انجام وظیفه به میدان عمل آورند. «جوان» /محمدجواد اخوان