۵ موضوعی که قبل از توافق بایدبرطرف شود

به گزارش پایگاه جبهه پایداری به نقل از ۵۹۸، سایت تحلیلی پولیتکیو در یادداشتی به ۵ حوزه اصلی مورد اختلاف بین ایران و قدرت های جهانی در مذاکرات هسته ای پرداخت. دور نهایی مذاکرات هسته ای در شهر وین از روز گذشته در سطح وزرای خارجه آغاز شده است. مذاکره کنندگان تلاش می کنند تا ضرب الاجل سی ام ژوئن برای یک توافق هسته ای تاریخی را رعایت کنند، ضمن این که هیچ تضمینی وجود ندارد که در این زمینه ها توافقی هم به دست آید. این موضوع که هر طرف تا چه اندازه به این مباحث ، از جمله روند برداشته شدن تحریم ها و چگونگی بازگشت دوباره تحریم ها در صورت نقض ایران اهمیت می دهد، تا حد زیادی تعیین می کند که آیا توافق هسته ای با ایران به دست خواهد آمد یا نه. در حالی که بسیاری از مسائلی که در بیانیه لوزان درباره آنها تصمیم گیری نشده، بیشتر ماهیت فنی دارند، موانع واقعی برای دستیابی به توافق، بیشتر سیاسی است. با توجه به برخی از عناصر اساسی شناخته شده از جمله تعهد قبلی ایران به محدود کردن تعداد سانتریفیوژهایی که برای یک دهه آینده فعالیت می کنند، معیار یک توافق نهایی بستگی به حل و فصل مسائل ذیل دارد: ۱- رفع تحریم ها: هیچ موضوعی در میان دو طرف دست کم از نظر اظهارنظرها، به اندازه این سئوال که تحریم های علیه ایران با چه سرعتی باید برداشته شود، اختلاف برانگیز نبوده است. دولت های غربی، اصرار دارند که تحریم ها به تدریج و بر مبنای گام های عملی ایران در اجرای توافقنامه برداشته خواهد شد. ولی آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم ایران در سخنرانی اخیر خود، بار دیگر تاکید کرد که تحریم ها باید به یکباره و در زمان به توافق رسیدن برداشته شود. برخی از کارشناسان بر این باورند که این اختلاف می تواند از طریق ایجاد مکانیسمی برای برداشته شدن تحریم ها با فرض همکاری ایران حل شود. ۲- بحث شفافیت. ایران تاکید دارد که برنامه هسته ای صلح آمیز دارد. اما سازمان های اطلاعاتی غرب خلاف این نظر را دارند. جمهوری خواهان، مقامات اسرائیلی و دیگران می خواهند که ایران به طور کامل برنامه های هسته ای تسلیحاتی گذشته خودرا بپذیرد. ولی جان کری وزیر خارجه آمریکا در اوایل این ماه گفت که آمریکا به گذشته برنامه هسته ای ایران تمرکز ندارد بیشتر از هر چیز نسبت به ممانعت از دستیابی ایران به بمب اتم در آینده نگران است. این موضوعی است که به نظر می رسد غرب می خواهد از طریق آن از ایران امتیاز بگیرد. یک توافق نهایی می تواند به ایران اجازه دهد که بر این انکار خود باقی بماند و در مقابل به آژانس بین المللی انرژی اتمی اطلاعات کافی بدهد تا این نهاد نظارتی را قانع کند تا به فهم فعالیت های هسته ای گذشته ایران و ظرفیت های آینده آن آگاه شود. ۳- بحث تحقیق و توسعه است. سخت ترین بخش ساختن یک بمب هسته ای، غنی سازی اورانیوم در سطح بسیار بالا است. ایران در حال حاضر، مدل های ابتدایی سانتریفیوژ را دارد که فرایند غنی سازی را به کندی انجام می دهد، ولی در حال تحقیق درباره سانتریفیوژهایی است که به مراتب با سرعت بیشتری بچرخد. چارچوب توافق دوم آوریل ایران را از استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته به مدت یک دهه منع کرده است، ولی لحن آن درباره این که در تحقیق و توسعه سانتریفیوژ ایران تا چه حد می تواند از این سانتریفوژها برخوردار باشد، ابهام دارد. باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا در ماه آوریل در مصاحبه با رادیو ملی آمریکا (NPR) منجر به برانگیخته شدن برخی نگرانی ها شد. وی در این مصاحبه اظهار داشت که در خلال سیزده تا پانزده سال توافق هسته ای، ایران می تواند سانتریفیوژهای پیشرفته خود را نصب کند، امری که فرصت لازم برای سلخت بمب را “تقریبا به صفر” کاهش می دهد. ۴- نقض(تعهدات) و مجازات: این مسئله که در صورت نقض مفاد توافق توسط ایران چه مجازاتی باید در نظر گرفته شود، از جمله مواردی است که میان آمریکا با دیگر شرکای مذاکراتی اش، اختلاف ایجاد کرده است. این سوال مطرح است که چگونه تحریم های بین المللی برداشته شده با توافق مجددا به سرعت اعمال شود. کنگره مطمئنا، تحریم های مربوط به خود را با سرعت مجددا اعمال می کند، اما این اعمال مجدد تحریم های شورای امنیت سازمان ملل مسئله ساز است، به ویژه اگر مناقشاتی در میان اعضای گروه ۱+۵ درباره چگونگی اجرای آن وجود داشته باشد. یکی از راه حل ها این است که شورای امنیت می تواند تحریم های ایران را برای بازه های ۶ ماهه تعلیق کند و در (پایان) هر دوره تایید اعضای آن لازم باشد. ۵- بی اعتمادی و بازرسی: از ابتدا، منتقدان مذاکرات می گفتند که درباره هیچ توافقی ایران قابل اعتماد نیست؛ مقامات امریکا می گویند بحث اعتماد مطرح نیست.جان کری در ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ گفت:”هیچ چیز بر اساس اعتماد نیست.” این توافق بر مبنای اعتماد نیست و فقط بازرسان هستند که می توانند اجرای توافق را تائید کنند. با این حال درباره دسترسی به سایت های ایران حساس و نظامی ایران اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف به تنهایی قادر است مانع از توافق شود.