همچنان نوبت به تعالی خانواده نمی رسد

حدود سه سال پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در جریان سفر خود به استان خراسان شمالی تحدید نسل را یک تهدید برای جامعه ایرانی برشمرده و در مورد خطرات کاهش جمعیت هشدارهایی دادند و از خطایی نام بردند که در تداوم سیاست های کنترل جمعیت دهه ۷۰ رخ داده است. پس از تصریح ایشان بر لزوم پیگیری جدی این دغدغه، نهادهای مربوطه از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی به فکر تدوین طرح ها و راهکارها پرداختند. در این راستا کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به تهیه طرحی با عنوان ««جمعیت و تعالی خانواده» مبادرت کرد که پس اصلاحات و ارجاعات دوباره به کمیسیون در ۵۵ ماده نهایی و به هیئت رئیسه مجلس تحویل داده شد تا در نوبت بررسی قرار گیرد. با اینکه مدتی است طبق اعلام هیئت رئیسه بناست طرح در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گیرد اما چند هفته ای است به واسطه مطرح شدن طرح ها و لوایح، طرح جمعیت و تعالی خانواده به بررسی در صحن مجلس نمی رسد. در عین حال با نگاهی به تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر ضرورت جلوگیری از کاهش جمعیت به نظر می رسد که سرعت لازم برای بررسی طرح «جمعیت و تعالی خانواده» مورد غفلت واقع شده است؛ علاوه بر آن مرور مقدمه و بندهای طرح مزبور نیز اهمیت پرداختن به مقوله جمعیت کشور در دهه های آینده را بیشتر نشان می دهد: «بر اساس مطالعات جمعیت شناسی و دیدگاه های جمعیت شناسان در صورت تداوم روند فعلی باروری، رشد جمعیت کشور در حدود سال های ۲۰ – ۱۴۱۵ به صفر خواهد رسید و رشد جمعیت منفی شده و ساختار جمعیت در ۲۰ سال آینده به سمت سالخوردگی خواهد رفت». البته موضوع این طرح صرفاً پرداختن به موضوع کنترل موالید نبوده و نگاه جامع تری به مباحثی چون اشتغال، نظام آموزشی، مسائل فرهنگی، آمایش سرزمین و … دارد. طرح «جمعیت و تعالی خانواده» هدف خود را نیل به نرخ باروری ۲.۵ درصد کمی جمعیت تا سال ۱۴۰۴ توام با ارتقای کیفی جمعیت و تثبیت آن تا سال ۱۴۳۰ و در نهایت تبدیل به قانون جامع و محوریت در همه برنامه ریزی ها ذکر کرده است. کاهش سن ازدواج و آموزش مهارت های زندگی، ملزم شدن دولت به تأمین خوابگاه های دانشجویان متأهل دارای فرزند، اعطای کمک هزینه مسکن متأهلی به سربازان متاهل، مکلف کردن دولت به تأمین خدمات و تسهیلات برای تامین بخشی از وسایل لازم و ضروری معیشت در آغاز زندگی برای مزدوجین، تأمین مسکن مناسب و ارزان قیمت برای خانواده های دارای فرزند به صورت اجاره یا واگذاری، سیاست های تشویقی برای فرزندآوری، تخصیص بیمه به زنان متأهل خانه دار، در نظر گرفتن تسهیلات ویژه برای فرزند سوم و چهارم و … از جمله راهکاریی است که در طرح برای تعالی جایگاه و ارزش خانواده و بازگرداندن تعادل جمعیتی کشور پیشنهاد شده است. هرچند که طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» مخالفانی هم دارد که یکی از نقدهایشان به طرح به اولویت گذاری در استخدام ها و ممنوعیت جذب افراد مجرد در هیئت های علمی، مراکز آموزشی و پژوهشی دولتی و غیردولتی و معلمان مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی به علت مغایرت آن با اصل بیستم قانون اساسی، مصوبات سابق مجلس شورای اسلامی و نیز برخی مصالح اجتماعی و خانوادگی است. البته مهمترین مانع بر سر اجرای طرح جمعیت و تعالی خانواده بار مالی آن است، که طبق برآوردی ۱۰ هزار میلیارد هزینه در بر دارد … با همه اینها بدیهی است که اگر سیاست های جدید مبتنی بر چاره اندیشی درباره کاهش نرخ جمعیت هرچه زودتر اجرایی نشود و مقدم بر آن زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ملزوم آن تدارک دیده نشود، کاهش نرخ جمعیت نه تنها متوقف نشده بلکه تشدید نیز خواهد شد، از این روست که تأخیرهای مکرر در بررسی طرح «جمعیت و تعالی خانواده» ممکن است مخاطراتی را برای آینده کشور ایجاد کند که سال ها باید برای رفع آن کوشید.