نخستين ويژگي ايشان تلاش در راستاي تبيين و تدوين مباني فكري و فلسفي نظام‌ها و ساختارهاي حكومت اسلامي از راه تدوين فلسفه علوم انساني و توليد علوم انساني اسلامي بود. در همين مسير ايشان ابتدا مؤسسه در راه حق و پس از آن مؤسسه امام خميني(ره) را راه‌اندازي كردند.
نصرالله پژمان‌فر: ايشان داراي هوشي سرشار و ذهني نقاد و اراده‌اي استوار بودند. علاوه بر استفاده علمي از اساطيني چون امام راحل، آيت‌الله بروجردي، علامه طباطبايي و آيت‌الله بهجت، به شهادت بزرگاني چون مرحوم آيت‌الله سعادت‌پرور، از تعليمات معنوي و خصوصي مرحوم علامه طباطبايي نيز مستفيض بوده و سرانجام در بزم معني محشور با پير و مراد خود بهجت دل واصل گشته بود.آيت‌الله مصباح، پس از عمري مجاهدت در راه «پاسداري از سنگرهاي ايدئولوژيك»، فدا كردن خويش براي دين، به ديدار حق رسيد، بدون شك هيچ چيز جاي اين عالمِ بزرگ را پر نمي‌كند، مگر جانشيني كه از خود به جاي گذاشت إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِي الْإَسْلَامِ ثُلْمَهٌ لَا يَسُدُّهَا إِلَّا خَلَفٌ مِنْه؛ هنگامي كه عالمي مي‌ميرد، هيچ چيز جاي او را پر نمي‌كند مگر جانشيني كه از خود برجاي مي‌گذارد. (الارشاد، ج۱، ص۲۳۱)
ايشان از دست رفت اما جرياني از خود باقي گذاشت كه همتش پاسداري از سنگرهاي ديني است، امروز او در ميان ما نيست اما دشمنان اسلام از فقدان او احساس امنيت نمي‌كنند و اين بزرگ‌ترين افتخار اوست.شايد بتوان سه ويژگي اساسي براي فعاليت‌هاي علمي، سياسي و اخلاقي ايشان برشمرد البته كه اين‌ها تلاش‌ها و فعاليت‌هاي بارز و ظاهر ايشان است كه ما مي‌دانيم همان طور كه كوه بيشتر از آنكه كوه باشد ريشه است و تنها قسمتي از خود را آشكار مي‌سازد ما هم درك كمي از مقامات و فعاليت‌هاي مردان خدا داريم؛ چرا كه مردان خدا سعي در اختفا و پنهان‌كاري دارند.
دومين ويژگي برجسته اين عالم انقلابي، مبارزه با التقاط فكري، انحراف فرهنگي و نفاق سياسي بود. زماني كه تهاجم فكري و فرهنگي دشمن در سال‌هاي پس از ۷۶ به اوج خود رسيده بود، مجاهدت‌هاي مخلصانه حضرت آيت‌الله مصباح كه حتي از آبروي خود براي دفاع از ارزش‌ها و مباني اعتقادي ملت مسلمان ايران گذشت، فراموش‌ناشدني است. همچنين نقش عمارگونه ايشان در فتنه ۸۸ و روشنگري در غائله جريان انحراف از ديگر نمونه‌هاي مبارزات فكري اين دانشمند برجسته بود.
اما سومين ويژگي كه مي‌توان براي آيت‌الله مصباح برشمرد، تلاش براي كانال‌كشي فكري ميان توده مردم و جوانان در راستاي نشر افكار و عقايد ناب اسلامي و انقلابي بود. يكي از نمونه‌هاي بارز اين تلاش، راه‌اندازي اردوهاي طرح ولايت و ارتباطات گسترده ايشان و شاگردانشان با جوانان بود. همين تلاش آيت‌الله مصباح براي نشر افكار انقلابي در ميان مردم و جوانان موجب شد تا امروز جريان فكري و فرهنگي‌اي با كمك مجموعه شاگردان و همفكران ايشان در كشور ايجاد شود كه مبناي فكري بسياري از گروه‌هاي فرهنگي خودجوش مردمي و جوانان مؤمن انقلابي را تشكيل مي‌دهد.
فعاليت‌هاي سياسي، علمي و اخلاقي و تربيت مداوم نسل‌هايي از مشتاقان معرفت و تهيه آثاري مفيد در زمينه‌هاي مختلف اسلام‌شناسي حكايت از عمري پربركت دارد، كه مقرون عنايت‌هاي الهي است.
شايد كلام علامه طباطبايي بهترين و دقيق‌ترين كلام باشد در مورد اين عالم فرزانه كه فرمودند: «مصباح در ميان شاگردان من مانند انجير در ميان ساير ميوه‌هاست؛ چرا كه فكر او هيچ چيز زائد و دور ريختني ندارد».
